De EN 1005-5 gaat over herhaalde handelingen aan een hoge frequentie. De Europese norm stelt een methode voor om het risico van repetitief werken te evalueren, de OCRA methode. Dit kan de ontwerper helpen om het risico zoveel mogelijk te beperken tijdens de ontwerpfase. In het geval van jobrotatie tussen repetitieve taken kan men ook meerdere taken doorheen de dag combineren.
OCRA methode
De OCRA methode is de expertmethode voor het beoordelen van repetitief werken met de bovenste ledematen. De EN 1005-5 neemt deze methode integraal over. Uitgangspunt bij de OCRA methode is het berekenen van een maximum aanbevolen aantal handbewegingen per minuut (RTA). Dit kan men dan vergelijken met de reële/voorgestelde werksituatie (ATA) om het risico op overbelasting in te schatten.
OCRA index = ATA / RTA
ATA: actueel aantal technische handelingen op een shift
RTA: maximaal aanbevolen technische acties per shift
OCRA index: < 2,2: aanvaardbaar; > 3,5: onaanvaardbaar; 2,3-3,5: laag risico
Voor het maximum aantal handbewegingen per minuut start de OCRA methode met 30 herhalingen per minuut gedurende een werkdag van 8 uur. Deze referentiedag kent een middag en twee keer 10 minuten pauze. Deze 30 herhalingen worden dan verminderd in functie van de verschillende risicofactoren.
RTA = 30 x Pf x Rf x Af x Ff x (Rc x Dc)
Pf: Houdingsfactor
Rf: Herhalingsfactor
Af: Bijkomende factoren: trilling, precisie, koude, druk, handschoenen, schokken,…
Ff: Krachtfactor: obv % Fmax of Borgscore
Rc: Herstelfactor: aantal uren zonder voldoende herstel (10′)
Dc: Duurfactor: duur van werkdag
Voorbeeld enkelvoudige OCRA
| Handelingen | # | Duur | Houding | Herhaling | Extra | Kracht |
| Samenrapen | 1x | 1s | 2 | |||
| Grijpen stuk | 4 | 5s | 0,5 | |||
| Controle stuk | 4 | 5s | Flexie >60° | = | 0,5 | |
| Draaien stuk | 4 | 5s | Flexie >60° | = | 0,5 | |
| Nemen | 4 | 3s | Flexie >60° | = | 0,5 | |
| Plaatsen | 4 | 3s | Flexie >60° | = | 3 | |
| Totaal | 21 | 22s | 16/22 | 16/22 | 0/22 | 20/22 |
| 73% | > 50% | 0,91 |
ATA = 21 x 60s/22s = 57
RTA = 30 x 0,5 x 0,7 x 1 x 0,88 x ( 0,6 x 1 ) = 5,54
OCRA-index : 57 / 5,54 = 10,3 (rode zone)
De taak in dit voorbeeld heeft een sterk verhoogd risico op overbelasting aan de bovenste ledematen. Een herontwerp is aan de orde. Jobrotatie tijdens de dag kan een makkelijkere oplossing zijn. Toch zou dat niet opnieuw een repetitieve taak mogen zijn. Indien wel dient men de dagbelasting van deze taken te berekenen. De multi-task OCRA maakt dan een tijdsgewogen gemiddelde van de twee taken.
Voorbeeld multi-task OCRA
Wanneer taak 1 een hele dag wordt uitgevoerd, is de OCRA-index 5,6 (rode zone). Om het risico op overbelasting in te perken, wordt jobrotatie met een tweede taak voorgesteld. Deze heeft een OCRA-index van 1,3 (groene zone). Om de repetitiviteit van deze combinatie op dagbasis (met pauzes) te kunnen beoordelen, dient men het aantal minuten dat elke taak wordt uitgevoerd (t), mee in rekening te nemen.
RTA = som [ 30 x Pf x Rf x Af x Ff x t ] x (Rc x Dc)
| 30 | Pf | Rf | Af | Ff | t | Rc | Dc | RTA | ||
| Taak 1 | 30 | 0,6 | 0,7 | 1 | 1 | 200 | 2520 | |||
| Taak 2 | 30 | 0,7 | 1 | 1 | 1 | 260 | 5460 | |||
| Som taken | 7980 | 0,6 | 1 | 4788 |
* ATA taak 1 = 42 technische acties per minuut x 200 minuten = 8400 acties
* ATA taak 2 = 16 technische acties per minuut x 260 minuten = 4160 acties
ATA combinatie = 12560 technische acties per shift
RTA combinatie = 4788 technische acties per shift
OCRA-index : 12560 / 4788 = 2,62 (gele zone)
Door het invoeren van taakroulatie wordt het risico toch aanzienlijk verminderd. Nog beter zou zijn afwisseling te zoeken met meerdere niet-repetitieve taken, zodat het risico op overbelasting kan opgelost worden.
* Normen industrie:
EN1005-2 tillen – EN1005-3 kracht – EN1005-4 houding – EN1005-5 repetitief – EN14404
ISO11228-1 tillen – ISO11228-2 repetitief – ISO11228-3 repetitief – ISO11226 statisch
* Repetitief werken
Risicoanalyse repetitief werken – OCRA index – OCRA checklist – KIM repetitief werken – HARM