Wat doet OCRA checklist?
OCRA staat voor “Occupational Repetitive Action”. De OCRA checklist is ontwikkeld om het risico op overbelasting aan de bovenste ledematen door repetitief werk te kunnen inschatten. Het is een verkorte versie van de OCRA index, die als basis dient van internationale normen. De (oude) OCRA checklist wordt door Fedris gebruikt als basis om tendinopathieën aan schouder, elleboog en pols als beroepsziekte te erkennen.
Hoe werkt OCRA checklist?
De OCRA checklist beoordeelt zes risicofactoren:
- Frequentie
- Kracht
- Houding of beweging
- Bijkomende factoren (koude, trilling, geluid, handschoenen,…)
- Herstel
- Werkduur
De OCRA checklist score wordt vervolgens berekend door:
| (Frequentie + Kracht + Houding + Extra) x Herstel x Duur |
Voor de interpretatie van de totaalscore op de OCRA checklist worden dezelfde risicocategorieën als bij de OCRA index gebruikt:
Uitleg factoren
* Frequentie
Hiervoor telt men het aantal handbeweging per minuut. Dit gebeurt apart voor linker en rechter hand. Er wordt ook gekeken of een korte onderbreking van het repetitieve werk tijdens de cyclus mogelijk is. Indien zo, worden de tussenliggende waarden gebruikt.
* Kracht
In de OCRA checklist wordt enkel rekening houdt met grote krachten (meer dan 3 op de Borgschaal). Voor elke krachtuitoefening wordt gekeken hoe vaak deze voorkomt in de cyclus. Hoe hoger dit percentage, hoe hoger de krachtfactor.
* Houding
De houding wordt per gewricht gescoord voor schouder, elleboog, pols en grijpwijze. Het gewricht met de hoogste score wordt overgehouden. Daarbij worden nog punten geteld voor de repetitiviteit, gebaseerd op de cyclusduur.
* Bijkomende factoren
Fysische factoren zoals koude, druk, trillingen, precisiewerk,… maken het repetitief werk nog meer belastend. Dat geldt ook voor organisatorische factoren zoals de tempogebondenheid van het werk. Hoe meer factoren aanwezig zijn, hoe meer bijkomende punten.
* Herstel
Voor het herstel wordt gekeken naar het aantal uren repetitief werk zonder voldoende herstel. Uitgangspunt is dat elk uur een pauze/onderbreking van 10 minuten omvat. De middagpauze en het einde van de werkdag tellen ook mee.
* Werkduur
Voor de werkduur wordt gekeken naar het aantal minuten dat effectief het repetitieve werk wordt uitgevoerd. Pauzes en andersoortig werk worden dus in minder gebracht van de totale werkduur.
Voorbeeld: ijsjes inpakken
Voorbeeld ijs inpakken: filmpje (website OCRA)
* Frequentie: 9 punten
Wanneer men het aantal handbewegingen van de rechter hand telt op dit 37″ durende filmpje, dan komt men uit op 40 keer. Dit betekent 65 handbewegingen per minuut, ofwel 9 punten. Voordeel van de OCRA checklist is dat het aantal handbewegingen minder doorslaggevend is omdat het tellen ervan toch enige training vraagt. Daarom wordt de frequentie ook kwalitatief omschreven.
* Kracht: 0 punten
Een verschil met de OCRA index is dat de OCRA checklist enkel rekening houdt met grote krachten (meer dan 3 op de Borgschaal). In het filmpje is dat het geval voor het wegzetten van een volle doos frisco’s. Dit komt echter minder dan 1/3 van de cyclustijd voor zodat de krachtscore 0 punten is.
* Herstel: 1,33 punten
Tijdens de standaard dag van 8 uur werken zijn er naast de middagpauze ook twee pauzes van 10 minuten voorzien. Dat komt overeen met 4 punten. Bij repetitief werk is het streefdoel om elk uur te laten volgen door 10 minuten pauze. In deze situatie zijn er eigenlijk vier uren zonder voldoende herstel, wat zwaar aangerekend wordt in de OCRA checklist score.
* Houding: 11 punten
De houding waarin het repetitieve werk gebeurt is een doorslaggevende factor. Het wegzetten van een volle doos frisco’s gebeurt boven schouderhoogte (>80° flexie), maar komt beperkt voor. De elleboog is de helft van de tijd, namelijk tijdens het grijpen van de frisco’s, gestrekt (4 punten). De grijpwijze van de hand echter is bijna de hele tijd een pincetgreep (8 punten). De frisco’s worden vastgenomen met de toppen van de vingers. De minst goede score van schouder, elleboog of hand wordt weerhouden, in dit geval 8 punten voor de hand.
Hierbij wordt ook de repetitiviteit gescoord. Vermits bijna heel de cyclustijd dezelfde beweging wordt uitgevoerd, komen er nog 3 punten bij.
* Bijkomende factoren: 4 punten
De frisco’s zijn liefst in bevroren toestand, wat maakt dat de temperatuur lager dan 0° ligt. Daar komen twee punten mee overeen. Het tempo wordt ook volledig bepaald door de machine zonder regelmogelijkheid, wat opnieuw twee punten betekent. De koude en het tempo zijn samen goed (of slecht) voor 4 punten.
* Werkduur (1 punt)
Voor de werkduur wordt gekeken naar het aantal minuten dat effectief het repetitieve werk wordt uitgevoerd. Het frisco’s inpakken gebeurt de hele dag (480 min), maar er zijn twee pauzes van 10 minuten voorzien en tussendoor wordt ook 20 min niet-repetitief werk uitgevoerd. Dat betekent dat er 440 min effectief frisco’s inpakken overblijft (1 punt).
De werkduur van het repetitieve werk verminderen is de meest effectieve preventiemaatregel vermits dit de vermenigvuldigingsfactor is in de formule van de OCRA checklist score.
| ( 9 + 0 + 11 + 4 ) x 1,33 x 1 = 32 |
Het inpakken van de frisco’s houdt dus een sterk verhoogd risico op overbelastingsklachten aan de bovenste ledematen in. Dit soort werk de hele dag uitvoeren is niet aanvaardbaar. Preventiemaatregelen zijn noodzakelijk.
Preventiemaatregelen
Een voor de hand liggende oplossing bij repetitief werk is jobrotatie. Het risico zal aanzienlijk dalen doordat de werkduur en herstelfactor hierdoor verbeteren. Toch is twee uur per dag deze taak uitvoeren nog steeds belastend. Met een herstelfactor 1,05 en duurfactor van 0,5 is de totale risicoscore nog steeds 13.
Het aantal handbewegingen kan verminderen door het frisco’s nemen meer te verdelen over de linker en rechter hand. Aan de andere kant van de band gaan zitten is echter niet mogelijk door een gebrek aan ruimte.
Een opstelling waarbij de operator naar de band zit, is wel een goed idee. De frisco’s zouden dan naar de operator toe geschoven worden. Beide handen kunnen evenredig belast worden en ook de rugpositie zal duidelijk verbeteren. Hoewel deze niet mee geëvalueerd wordt in de OCRA checklist, zijn de gebogen en gedraaide houdingen van de rug ook een probleem. Mogelijk nadeel aan deze opstelling is dat de reikafstand toeneemt. Daarvoor zijn er geleidingsbaren nodig die de frisco’s steeds dichtbij de operator voeren.
* Repetitief werk:
Risicoanalyse – KIM – HARM – ART – OCRA checklist – OCRA index – ACGIH TLV – Strain Index – DUET