De hoofdfunctie van verpakking is de inhoud te beschermen. Op vlak van ergonomie gaat de aandacht uit naar openen en hanteren van verpakkingen. Om gebruiksgemak te garanderen, kunnen volgende ergonomische principes helpen:
- Onderscheidbaarheid
- Zichtbare opening
- Duidelijke gebruikswijze
- Matige kracht
- Weinig precisie
Onderscheidbaarheid
Gelijkaardige verpakking scheerschuim en gel vs. duidelijk verschillende geuren van deodorants.
In de winkel koopt men liefst wat men in gedachten had. Wanneer de verpakkingen van bijvoorbeeld sinaasappelsap met of zonder vruchtenvlees nagenoeg hetzelfde eruit zien, is een vergissing snel gemaakt. Ook voor de rekkenvuller in het grootwarenhuis is dit onderscheid niet altijd even duidelijk.
Om deze ongemakken te voorkomen moet men de varianten duidelijk identificeren. Dit kan gebeuren door een verschillende kleur, tekst, figuur of nummer. Best wordt een combinatie gemaakt van meerdere codes. Men spreek dan van “redundant coding”. De light versie van Coca Cola heeft zo een andere kleur (grijs) en een opschrift “light”.
Zichtbare opening
Nauwelijks zichtbare opening van scheermesjes vs. de Bifi worst die weinig twijfel laat.
Om verpakking gemakkelijk open te krijgen, moet er in de eerste plaats een opening zijn. Toch bestaan nog voorbeelden waar dit niet het geval is. Als er een opening is, moet deze duidelijk genoeg zijn zodat de gebruiker ze meteen ontdekt. Strakke cellofaanverpakking rond CD-doosjes is heel moeilijk open te krijgen. Vaak is er wel een opening, maar deze is doorzichtig zodat ze helemaal niet opvalt. Duidelijk identificeren is ook hier de boodschap. Een felle kleur van de scheurstrip, een pijl die aangeeft waar men moet beginnen scheuren, een tekst “hier openen”, duidelijke perforatie, tekening met schaartje of een inkeping zijn verschillende oplossingen om de zichtbaarheid te verzekeren. Ook hier is veelvuldig coderen aangewezen. Op de verpakking op de figuur is de opening aangegeven door een inkeping, met een pijl in de scheurrichting en de tekst “hier openen”.
Duidelijke gebruikswijze
Onduidelijke openingswijze van de tandpastaverpakking vs. uitstekend lipje van Bref.
Het openen van de verpakking moet op een logische manier gebeuren, in overeenstemming met de verwachtingen van de gebruiker. Een goed ontwerp lokt automatisch een juiste gebruikswijze uit. Een uitstekend lipje nodigt uit om aan te trekken, een inkeping vraagt om verder doorgescheurd te worden. Dit is dus beter dan een verzonken perforatie waar men het begin nog zelf moet lospeuteren. Eventueel kunnen instructies onder de vorm van een tekst of figuur voorzien worden, bijvoorbeeld bij veiligheidssluitingen.
Matige kracht
Snoepzak die moet opengetrokken worden vs grote en geribbelde draaideksel Nutella.
De vereiste kracht voor het openmaken moet laag zijn. Hiervoor kiest men de trek- of duwkracht van oudere gebruikers. De kracht zal immers afnemen met de leeftijd. Met de toenemende vergrijzing van de bevolking, wordt deze groep alsmaar belangrijker.
Om voldoende kracht te kunnen leveren, moet het contactoppervlak voldoende groot zijn. Deksels hebben dus bij voorkeur een rechte rand, die groot genoeg is. Om de grip nog te verhogen, kunnen ribbels voorzien worden. Soms kan de oplossing ook gezocht worden in een totaal ander concept dat minder kracht vraagt.
Weinig precisie
Klein treklipje van Centerwafels vraagt precisie vs. doseringsklepjes bij het zout.
Bij het ouder worden zal ook het nauwkeurig manipuleren van verpakkingen moeilijker worden. Een scheur- of treklipje moet dus groot genoeg zijn zodat dit zich makkelijk laat vastnemen. Perforaties moeten voldoende zijn in aantal en grootte zodat de strip in één keer kan losgetrokken worden. Om dezelfde redenen moet de metalen folie van het botervlootje dik genoeg zijn.
* Cognitieve ergonomie:
principes – usability testing – ppt presentatie – GSM achter stuur – zelfrijdende auto – senioren GSM – stemcomputer – verpakking – fietsbord – derde remlicht – redundant coderen – treinongeluk – rood sein