Usability testing verzamelt kwalitatieve input van gebruikers tijdens de verschillende stappen van het ontwerpproces. Usability is dan een maat voor effectiviteit, efficiëntie en tevredenheid van gebruikers bij het uitvoeren van een specifieke taak in een specifieke context (ISO9241-11:2018). Usability testing gebeurt vooral bij de ontwikkeling van websites, apps en producten.
Usability testing
De definitite van usability in de ISO 9241-11 norm omschrijft zes parameters: effectiviteit, efficiëntie, tevredenheid, gebruiker, taak en context.
Effectiviteit
Effectiviteit bekijkt of de gebruiker erin slaagt om de taak effectief te voltooien. Dat kan het vinden van specifieke informatie op een website zijn of het plaatsen van een bestelling op een webshop. Effectief wil dus zeggen dat men het doel bereikt.
Efficiëntie
Efficiëntie betekent hoe lang men erover doet om het doel te bereiken of hoeveel moeite het kost. Dat heeft te maken met welke stappen de gebruiker intuïtief kiest of hoeveel fouten de gebruiker maakt. Het geeft inzicht hoe in mensen denken of de info percipiëren. Efficiënt wil zeggen dat men het doel snel bereikt.
Tevredenheid
Tevredenheid gaat over het gevoel dat de gebruiker heeft tijdens het uitvoeren van de taak. Met andere woorden, is het bestellen op de webshop makkelijk, logisch, vertrouwd,… of niet. Tevredenheid zegt dus iets over het gebruiksgemak om het doel te bereiken.
Gebruiker
Usability testing doet men met een klein aantal gebruikers. Met 6 deelnemers capteert men immers reeds 90% van de ervaren problemen. Gebruikstesten gebeuren wel individueel, men verzamelt de kwalitatieve feedback in een 1 op 1 gesprek. In functie van de fase van het ontwerp kan men directe gebruikers, testpersonen, informanten,… gebruiken.
Taak
Tijdens usability testing laat men de gebruikers concrete taken uitvoeren. Men observeert dan hoe ze daartoe komen of beluistert wat ze hardop denken. Gebruikstesten zijn bovendien een iteratief proces tot men een oplossing heeft die aan de eisen van de meeste gebruikers voldoet. De verschillende scenario’s of taken dient men dan ook op het begin te definiëren.
Context
Om zoveel mogelijk kwalitatieve informatie te verzamelen, gebeurt usability testing in een 1-op-1 situatie met een moderator. Deze kan interageren op antwoorden of feedback die de gebruikers geven. Zo krijgt men het beste inzicht hoe gebruikers denken of waarom ze bepaalde handelingen/fouten maken.
Soorten usability testing
De kracht van usability testing is het verzamelen van kwalitatieve info bij een kleine groep gebruikers door middel van 1-op-1 testen met een moderator die observeert, beluistert of bevraagt tijdens het uitvoeren van specifieke taken. Toch bestaan er meerdere vormen van usability testing of gebruikerstesten.
Kwalitatief vs kwantitief
Bij kwalitatieve gebruikstesten gaat men bij kleine groepjes van gebruikers concepten of prototypes iteratief testen in de verschillende stappen van het ontwerpproces. De nadruk ligt dan op het verzamelen van kwalitatieve data om zo stapsgewijs het product te verbeteren (formative usability testing).
Daartegenover staat het meer kwantitatief beoordelen van een product in zijn totaliteit op het einde van het ontwerpproces. Deze eindevaluatie gebeurt dan wel met grote groepen gebruikers en aan de hand van kwantitatieve parameters (summative usability testing).
Effectiviteit is pass or fail. 78% zou de taken immers foutloos moeten uitvoeren. Efficiëntie is de benodigde tijd, het aantal fouten, de tijd tot men een fout maakt,… Op die manier kan men twee ontwerpen vergelijken. Tevredenheid kan men kwantificeren door bijvoorbeeld de System Usability Scale of After Scenario Questionnaire.
Gemodereerd vs ongemodereerd
Usability testing met een moderator is een intensieve manier om kwalitatieve info te verzamelen. De begeleider geeft de taken en vraagt aan de gebruiker meer uitleg over de gemaakte keuzes, onduidelijkheden, enz… Belangrijk is dat de moderator neutraal is en de gebruiker niet teveel stuurt. Deze vorm kan eventueel ook vanop afstand gebeuren.
Ongemodereerde gebruikstesten zijn vooral interessant bij grote groepen gebruikers op afstand. De gebruikers voeren dan zelfstandig taken uit en worden gevraagd om hardop te denken. Een testsessie wordt opgenomen zodat men achteraf ook kwalitatieve info kan achterhalen. Een moderator kan eventueel ook fysiek aanwezig zijn, maar hij komt dus niet tussen.
* Cognitieve ergonomie:
principes – usability testing – ppt presentatie – GSM achter stuur – zelfrijdende auto – senioren GSM – stemcomputer – verpakking – fietsbord – derde remlicht – redundant coderen – treinongeluk – rood sein