In de fruit- en boomteelt is het snoeien een jaarlijks terugkerend fenomeen. De snoei neemt zelfs 10 tot 15% van de totale arbeid in. Dat is een zware belasting voor de bovenste ledematen. Ongeveer 25% van de werknemers in deze sectoren vertonen dan ook klachten aan armen en handen. Een combinatie van herhaling, kracht, schokken (trilling) en koude resulteren in een sterk verhoogd risico bij manuele snoeischaren. Professionele snoeiers zouden daarom bij voorkeur een elektrische snoeischaar moeten gebruiken.
Deze studie onderzocht het gebruik van verschillende scharen. Acht ervaren snoeiers knipten droog rondhout terwijl de spieractiviteit en trillingen werden gemeten. In de praktijksetting werden dezelfde snoeischaren beoordeeld op productiviteit, snoeikwaliteit en gebruikersaspecten.
Handscharen
In termen van productiviteit zijn geen significante verschillen gevonden tussen de modellen. Handscharen leveren de beste snoeikwaliteit en hebben de voorkeur wat betreft handligging, bewegingsvrijheid en veiligheid. Echter, de bediening vraagt veel kracht. Het knippen van takjes van 4mm kostte 30 tot 45% van de maximale kracht, bij takjes van 11mm was dit zelfs 60 tot 75%. De schokken bij het doorknippen van een tak overschrijdt ook de grens van een aanvaardbare trillingsbelasting. Ergonomische handscharen leveren verlichting, maar onvoldoende om gezondheidsschade uit te sluiten.
Pneumatische snoeischaren
Beduidend gunstiger is het gebruik van pneumatische scharen. De vereiste handkrachten liggen 15 tot 30% lager bij aangedreven scharen. Ook de schokbelasting vermindert, maar deze bij dik snoeihout is een overschrijding van de trillingsnorm nog steeds mogelijk bij pneumatische snoeischaren.
Elektrische scharen
Elektrische scharen zijn onder alle omstandigheden licht te bedienen en veilig wat betreft trillingsbelasting. Het extra gewicht ten opzichte van de handscharen wordt niet als een groot risico ingeschat. Conclusie is dat professionele snoeiers bij voorkeur een elektrische schaar zouden moeten hanteren. Het uitsluitend gebruik van een handschaar levert immers een serieus risico voor het ontstaan van hand- of armklachten.
Bron:
Oude Vrielink HHE, Looije AAJ, Peppelman G, op ’t Hof MCJ. Tijdschrift voor Ergonomie 2004; 29 (3): 4-10
Handgereedschap: principes – hamer – knijptang – metaalzaag – schuurmachine – sneeuwschep – rugzakstofzuiger – heggenschaar – snoeizaag – snoeischaar – vleeshaak – vleesmes – tennisracket