ISO11228-1 Tillen en dragen

De ISO11228-1 (2021) norm beschrijft vijf stappen voor een risicoanalyse van het tillen en dragen van lasten. Tillen is van toepassing voor gewichten boven de drie kg. Dragen is vanaf men één stap zet (1m) aan een gemiddelde snelheid. De ISO11228-1 norm stelt enerzijds een snelle beoordelingsmethode voor en anderzijds een uitgebreide berekening van het maximaal tilgewicht (NIOSH methode) en het maximaal draaggewicht.

Risicoanalyse

Om een risicoanalyse tillen en dragen uit te voeren wordt een methode voorgesteld, gebaseerd op de NIOSH methode. Er dienen vijf stappen doorlopen te worden:

1. Gewicht minder dan referentiegewicht (25kg)?
2. Snelle beoordeling tillen? (limieten NIOSH)
3. Uitgebreide NIOSH-methode? (NIOSH calculator)
4. Totaal gewicht dragen <6000 kg?
5. Rekenmethode maximaal draaggewicht (calculator draaggewicht)

Tillen – NIOSH

Het referentiegewicht in de NIOSH methode is 23kg. Dat mag men normaal niet overschrijden. Dit gewicht is aanvaardbaar voor 90% van de volwassen gemengde werkpopulatie (mannen en vrouwen samen). Wanneer men echter enkel kijkt naar de mannen, is 25kg aanvaardbaar voor meer dan 95% van deze doelgroep. Inclusieve ergonomie houdt ook rekening met vrouwen. Dan is 15kg het referentiegewicht voor 90% van de vrouwen in optimale omstandigheden.

Naast het referentiegewicht heeft de NIOSH methode ook limieten. Deze mogen eveneens niet overschreden worden. Men mag dus bijvoorbeeld niet hoger dan 1m75 tillen, verder dan 63cm of meer dan 15x/min in de NIOSH methode.

In praktijk berekent men dus gewoon het maximum aanvaardbare gewicht of recommend weight limit met de NIOSH methode. Volgende factoren komen aan bod:

Horizontale afstand last
Verticale hoogte handen
Verticale verplaatsing
Frequentie
Asymmetrie of torsie rug
Contact met de last
—
Tillen met één hand
Tillen met twee personen
Meer dan 8 uur tillen

Dragen – maximaal draaggewicht

De NIOSH methode berekent het maximum gewicht dat men mag tillen onder bepaalde omstandigheden. Wanneer het reële gewicht lager is, dan gaat men verder met de evaluatie van het dragen. Als limiet geldt hier maximaal 6 ton dragen op 8u of 5 ton op 4u.

Het maximale draaggewicht kan men berekenen. Naar analogie met de NIOSH methode worden onderstaande factoren gecombineerd. Het maixmaal draaggewicht kan men ook berekenen via een calculator.

Duur
Afstand
Positie handen
Extra factoren
Tillen met één hand

Voorbeeld

In een magazijn werken mannen gedurende 4 uur per dag om bestellingen klaar te zetten voor groot warenhuizen. Een automatisch magazijn levert de dozen aan op een transportband van 90cm hoog. De medewerker tilt vervolgens de doos en plaatst deze op de juiste pallet die bij een specifieke winkel hoort. Deze staat op een schaartafel en er is vrije ruimte rondom de pallet.

De gewichten die ze tillen variëren tussen 3 en 20 kg aan een frequentie van drie keer per minuut. Er zijn geen handvatten aan de dozen voorzien. De compacte dozen, 30x40x60, kan men met een haakgreep vastnemen .

Stap 1 : Gewicht < 23 kg

Doel is dat 90% van de mannen en vrouwen deze taak kan doen. Het referentiegewicht is dan 23kg. De reële gewichten variëren tussen 3 en 20kg, en blijven dus onder het referentiegewicht.

Stap 2 : Snelle beoordeling

Er zijn gewichten zwaarder dan 10kg. Het gemiddeld gewicht is wel 6kg, maar met een frequentie van 3x/min toch niet ideaal. Extreme situaties zijn echter niet van toepassing.

Stap 3 : Uitgebreide NIOSH-methode

In de NIOSH calculator kan men alle parameters invullen om het maximaal tilgewicht te kennen.

Horizontale afstand : 30cm, midden van de doos: factor 0,83
Verticale afstand : 90cm, dozen onderaan vastnemen: factor 0,96
Verticale verplaatsing : minder dan 25cm: factor 1
Frequentie: 3x/minuut: 0,55
Rotatie rug : 0°, men staat recht voor de doos: factor 1
Contact : redelijk omwille van haakgreep: factor 1

Het maximaal tilgewicht is 10kg voor 90% van de mannen en vrouwen. De berekende Lift Index is dus kleiner dan 1, ofwel de situatie is aanvaardbaar.

Stap 4 : Totaalgewicht < 6 000 kg en snelle beoordeling

Gedurende vier uur tillen aan een frequentie van 3x/minuut en een gemiddeld gewicht van 6kg, maakt 4320kg. Dat blijft onder de limietwaarde van 6 ton per dag. De rest van de dag werken deze mannen met de vorkheftruck en moeten ze niet meer tillen.

Het dragen is over een afstand tot 5 meter. Voor een werkduur van vier uur geldt dan als groene grenswaarde 4000kg. Deze wordt echter overschreden en dus is een verdere berekening van het maximale draaggewicht nodig.

Stap 5 : Bereken maximaal draaggewicht

In de calculator voor dragen kan men alle parameters invullen om het maximaal draaggewicht te kennen.

Duur: 4u komt overeen met referentiegewicht van 5000kg
Afstand: 2 – 5m, factor 0,8
Positie handen: rond ellebooghoogte, 75 – 110cm, factor 1
Extra factoren: geen handvatten, factor 0,8
Twee handen: factor 1

Het maximale draaggewicht in deze omstandigheden is 3200kg. Met 4320kg in de reële omstandigheden wordt het maximum dus overschreden. De situatie blijkt uiteindelijk niet aanvaardbaar te zijn!

* Normen industrie:
EN1005-2 tillen – EN1005-3 kracht – E N1005-4 houding – EN1005-5 repetitief – EN14404
ISO11228-1 tillen – ISO11228-2 repetitief – ISO11228-3 repetitief – ISO11226 statisch

* Tillen:
NIOSH calculator – Draaggewicht calculator – NIOSH – multi NIOSH