Design for All betekent letterlijk “ontwerpen voor iedereen” of althans voor zoveel mogelijk mensen. Daarbij houdt men rekening met mensen die beperkt zijn in een omgeving. Het doel van design for all is om op die manier te komen tot een ontwerp dat goed is voor iedereen. Wanneer een doorgang breed genoeg is voor een rolstoel, zal de moeder in de kinderwagen ook vlot kunnen passeren. In publieke gebouwen is dat een must.
Wetgeving toegankelijkheid
De Europese Richtlijn over gelijke behandeling in arbeid en beroep spreekt over “redelijke aanpassingen voor gehandicapten”. Dit houdt in dat de werkgever passende maatregelen moet nemen zodat een persoon met een handicap toegang heeft tot de arbeid. Uitzondering is wanneer dit een onevenredige belasting vormt. In België implementeert de antidiscriminatiewet deze richtlijn en dus verruimt de redelijk aanpassingen dus ook tot buiten de arbeidssfeer. De samenleving moet zich aanpassen aan de mogelijkheden van personen met een handicap, tenzij die aanpassing onredelijke inspanningen vergt.
Begrip handicap
Handicap of beperking wordt niet meer vanuit een medische betekenis bekeken, maar vanuit zijn sociale context. De fysieke en/of mentale beperking van het individu is niet meer bepalend, maar wel de mate waarin de omgeving niet is aangepast aan de mogelijkheden van een persoon. Zo is niet alleen de rolstoelgebruiker die de trein wil opstappen “beperkt”, maar ook de moeder met een kinderwagen of de toerist met zijn valiezen. Gesproken taal wordt soms niet begrepen omdat men slechthorend is, er teveel omgevingslawaai is of omdat men anderstalig is… In de filosofie van design for all is men dus “gehandicapt” wanneer men zich in een omgeving of situatie bevindt waarin men niet optimaal kan functioneren. Dit heeft ook zijn invloed op de manier waarop de ontwerper de problemen moet bekijken.
Design for all
Het medisch model leidde tot specifieke aanpassingen of hulpmiddelen voor gehandicapten. De vormgeving zette meestal die stigmatisering nog eens extra in de verf. Deze benadering van “treat-as-different” maakt nu meer plaats voor “treat-as-normal”. Volgens de filosofie van design for all, inclusive design of universal design ontwerpt men geen exclusieve oplossingen voor bijvoorbeeld rolstoelgebruikers, maar voor een zo groot mogelijke groep van mensen. Hiervoor moet men inzicht verwerven in de menselijke behoeften en mogelijkheden. Het is daarom aangewezen dat ontwerpers ook effectief samenwerken met de mensen, dit heet participatieve ergonomie. Gebruiksonderzoeken vinden plaats met kleine groepen mensen. Dit is kwalitatief onderzoek waarbij heel uitvoerig wordt ingegaan op alle aspecten die een rol spelen bij het gebruik van ruimtes. Het levert gegevens op met betrekking tot de ervaren (on)gemakken, die dan kunnen voorkomen worden in een nieuw ontwerp.
Bron:
Europese richtlijn 2000/78/EG
Begrippen: ergonomie – ergonoom – ergonomisch – opleidingen – ergonomievereniging – human factors – universal design – design for all – RSI – MSA – Goldilock – Fatigue Failure Theory – WELL standard– fysieke activiteitsparadox