Human factors en ergonomie zijn synoniemen. Beide termen kunnen door elkaar gebruikt worden. Grote internationale ergonomieverenigingen combineren ook beide termen in hun naam. Toch is er een historisch verschil. Waar men in Europa vooral “ergonomie” gebruikte, was dat in Noord-Amerika “human factors”.
Wat is human factors ?
Human factors of ergonomie gaat over het ontwerpen van uitrusting en materiaal in overeenstemming met de lichamelijke en cognitieve capaciteiten van de mens. Het is de ontwerpdiscipline die verschillende domeinen integreert: psychologie, engineering en biomechanica. Historisch komt human factors uit Noord-Amerika, waar vooral psychologen zich bezig houden met ergonomie. Dat verklaart de associatie met de psychologie of cognitieve ergonomie. Een “human factor” betekent echter een fysieke of cognitieve eigenschap van de mens.
Geschiedenis
Human factors is sterk gegroeid na de Tweede Wereldoorlog. Een studie van Fitts en Jones (1947) bestudeerde bijna-ongevallen van piloten. Ze zochten daarbij naar de oorzaak van zogenaamde “menselijke fouten”. Doordat piloten lange dagen moesten vliegen over onbekend terrein en onder grote vermoeidheid, moesten ze terugvallen op hun intuïtie of wat ze als natuurlijk ervaren. Zo kreeg men een beter inzicht in hoe mensen denken en de bedieningsfouten die daaruit kunnen volgen.
Standaardisatie bleek een belangrijke factor om menselijke fouten te vermijden. Internationaal is men zo bijvoorbeeld verkeersborden en de positie van de pedalen in auto’s op elkaar gaan afstemmen. Men ging eveneens op zoek naar bewegingsstereotypen: naar rechts, naar voor of naar boven bewegen betekent intuïtief een versterking van de functie. Om de radio harder te zetten zal men de draaiknop naar rechts bewegen. Het grote succes van de iPad is ook terug te brengen op de human factors. Waar de Windows tablet een hele tijd eerder een flop was geworden, besloot Apple uitgebreid het menselijke gedrag te bestuderen en de iPad in overeenstemming hiermee te ontwerpen.
Human factors = ergonomie
Waar de eerste toepassingen meer gerelateerd waren aan de psychologie en buiten de werkcontext, is dat onderscheid volledig verdwenen. De internationale ergonomievereniging (IEA) stelt ergonomie en human factors ook gelijk. Voor de moment denkt men ook concreet na om het effectief aan hun naam toe te voegen. In Nederland heeft de ergonomievereniging voor Human Factors NL gekozen. Ergonomie wordt immers vaak verengd tot preventie van musculoskeletale aandoeningen. Daarom kozen ze resoluut voor een nieuwe term. In België hanteert men bijna uitsluitend “ergonomie” en is het begrip nooit ingeburgerd geraakt.
Begrippen: ergonomie – ergonoom – ergonomisch – opleidingen – ergonomievereniging – human factors – universal design – design for all – RSI – MSA – Goldilock – Fatigue Failure Theory – WELL standard– fysieke activiteitsparadox