De ISO11228-3 norm beschrijft een aanpak voor de risicoanalyse repetitief werken op expertniveau. In de eerste stap vult men een checklist in om te zien of men het risico verder moet evalueren. Let op, dit is niet dezelfde als de OCRA checklist. Na de screening berekent men dan in een tweede stap de OCRA index.
OCRA index
De OCRA methode begint met een taakanalyse. Voor elke deeltaak of technische handeling bekijkt men volgende factoren (OCRA tabellen):
* Kracht : Ff
* Houding : Pf
* Herhaling : Rf
* Bijkomende factoren : Af
* Aantal minuten: t
De OCRA index vertrekt van de referentie van 30 technische handelingen per minuut op dagbasis. Dit aantal vermenigvuldigt men met de verschillende risicofactoren, die variëren tussen 0 en 1. Tot slot evalueert men nog voor de globale taak volgende twee factoren:
* Werkduur : Rc
* Herstelperiodes : Dc
RTA = 30 x Pf x Rf x Af x Ff x t x (Rc x Dc)
Deze berekening leidt tot een maximaal aanbevolen aantal handelingen, RTA of “recommended technical actions”. De OCRA index drukt dan de verhouding uit tussen het reële of actuele aantal technische handelingen (ATA) en dit aanbevolen maximum. Hoe hoger deze ratio is, hoe hoger het risico op overbelasting.
OCRA-index = ATA / RTA
Voorbeeld
Aan een assemblagelijn neemt de werknemer met zijn rechterhand een stuk dat zich links van hem bevindt. Vervolgens neemt hij met zijn linker hand een tweede component die voor hem ligt. De taak duurt vijf seconden is volledig tempogebonden door de bandsnelheid. De operatoren werken 8 uur per dag met een lunchpauze van één uur. In de voor- en namiddag om 10 en 16 uur is er telkens een pauze van één kwartier. Op een dag voeren de operatoren het repetitieve werk effectief uit gedurende 435 minuten.
ATA
Voor het bepalen van het aantal technische handelingen bekijkt men linker en rechter arm apart. Met de rechter hand neemt men de eerste component (3s) en positioneert deze (2s). Dit betekent een frequentie van 24 technische handelingen per minuut of 10440 acties op een volledige shift.
Kracht
Voor het nemen van de component geeft de medewerker een score 0,5 op de Borgschaal. Het positioneren geeft score 1, wat het gewogen gemiddelde op 0,7 brengt. Hiermee stemt een krachtfactor van 0,94 overeen (geïnterpoleerde waarde).
Houding
Voor elke deeltaak evalueert men de aangenomen houdingen. Per houding telt men dan op hoeveel % van de tijd deze voorkomt. In dit voorbeeld is de elleboog gedurende 40% van de cyclustijd meer dan 60° gebogen. De pincetgreep echter komt 96% van de tijd voor. Deze zwaarste score is hier bepalend, wat overeenkomt met een houdingsfactor van 0,6.
Herhaling
Vermits de cyclustijd korter is dan 15s en men meer dan 50% van de tijd in dezelfde houding werkt, scoort de frequentiefactor 0,7. Het gebrek aan regelmogelijkheden is een bijkomende psychosociale belasting. Dit geeft factor 0,85.
Duur
De totale werkduur van deze taak bedraagt 435 minuten per dag. De twee pauzes van 15 minuten en het opkuisen gedurende 15 minuten worden afgetrokken van de acht uur werken (480 min). De factor voor werkduur komt zo op 1.
Herstel
Het aantal uren zonder voldoende herstelpauzes komt op 5. De eerste twee uren in de voormiddag tussen 8 en 10 uur werkt men volledig. In de namiddag werkt men vervolgens continu van 13 tot 16 uur. Het laatste uur in de voor- en namiddag is er altijd voldoende herstel omdat deze gevolgd worden door een lange rustperiode.
RTA = 30 x Pf x Rf x Af x Ff x t x (Rc x Dc) =
RTA = 30 x 0,6 x 0,7 x 0,85 x 0,94 x 435 x 0,45 x 1 = 1971
OCRA index = ATA/RTA = 10440/1971 = 5,3 (rode zone)
Invloed van preventiemaatregelen:
• Optimaliseren van pauzemoment
• Aanvoer van componenten verbeteren
Pauzes optimaliseren
Door drie pauzes van 10 minuten te voorzien in plaats van twee onderbrekingen van 15 minuten, zal het aantal uren zonder voldoende herstel verminderen. Met een pauze op het einde van het eerste en het begin van het derde uur, zal er in de voormiddag slechts één uur zonder voldoende herstel zijn. In de namiddag met de pauze in het tweede uur, is dit nog voor twee uren het geval. Deze aanpassing betekent dat de factor voor herstel van 0,45 zal wijzigen in 0,7.
RTA = 30 x 0,6 x 0,7 x 0,85 x 0,94 x 435 x 0,7 x 1 = 3066
OCRA index = ATA/RTA = 10440/3066 = 3,4 (gele zone)
Houding verbeteren
Door de band dichter bij de werknemer te laten aankomen en een betere werkwijze te instrueren kan de houding sterk verbeterd worden. De component die links komt aangevoerd via de transportband zou men beter met de linker hand opnemen, de component voor het lichaam met de rechter hand. Zo moet de operator de component maar half zo lang in zijn rechterhand met een pincetgreep vasthouden. Dit brengt de houdingsfactor op 1.
RTA = 30 x 1 x 0,7 x 0,85 x 0,94 x 435 x 0,7 x 1 = 5109
OCRA index = ATA/RTA = 10440/5109 = 2 (groene zone)
Door beide preventiemaatregelen in te voeren kan men het risico op overbelasting sterk verminderen. De OCRA index vermindert van 5,3 naar 2 voor de rechter hand.
* Normen industrie:
EN1005-2 tillen – EN1005-3 kracht – EN1005-4 houding – EN1005-5 repetitief – EN14404
ISO11228-1 tillen – ISO11228-2 repetitief – ISO11228-3 repetitief – ISO11226 statisch
