Het vroegere KB manueel hanteren van lasten is binnen de Codex ondergebracht in boek VIII Ergonomische belasting onder titel 3 [link]. Manueel hanteren van lasten omvat tillen, trekken en duwen, repetitief hanteren van lichte lasten en verplaatsen van mensen. De werkgever moet daarbij in de eerste plaats het risico proberen vermijden en als dat niet kan het risico beoordelen. Naast het medisch toezicht dienen de werknemers ook informatie te krijgen en een opleiding over een correcte werkmethode.
Wanneer het risico toekennen ?
De werkgever bepaalt (na advies) voor welke werknemers het risico van toepassing is. Ze worden dan immers onderworpen aan een periodiek medisch onderzoek. Onderstaande criteria kunnen gehanteerd worden om het risico toe te kennen:
– Tillen: meer dan 10x/dag een gewicht van meer dan 3 kg tillen of meer dan 25kg
– Trekken en duwen: meer dan 10x/dag of 200kg of 30m trekken of duwen
– Repetitief lichte lasten: 30 handbewegingen per minuut of cyclustijd korter dan 30″
– Verplaatsen: mensen
Hoe risico beoordelen ?
Om het risico te beoordelen bestaan er op het analyseniveau een aantal eenvoudige en snelle methodes. In België zijn vooral de KIM methodes gangbaar. Deze tools hebben namelijk als voordeel dat ze laagdrempelig zijn en alle risico’s op eenzelfde schaal uitdrukken.
– Tillen: KIM tillen, houden en dragen
– Trekken en duwen: KIM trekken en duwen
– Repetitief: KIM manuele handelingen
– Verplaatsen: Tilthermometer
De ISO 11228 norm geeft een invulling aan de risicoanalyse op expertniveau. In drie delen worden daarbij methodes aangereikt voor respectievelijk tillen, trekken en duwen en het repetitief hanteren van lichte lasten. Dit zijn gespecialiseerde tools waarvoor enige opleiding en training vereist is.
– Tillen: NIOSH
– Trekken en duwen: Snook
– Repetitief lichte lasten: OCRA
Om het risico manueel hanteren van lasten effectief te beheersen dient deze risicobeoordeling preventief te gebeuren binnen een globaal preventieplan. Dat betekent dus minstens elke 5 jaar. Bij klachten of verzuim kan uiteraard sneller en reactief opgetreden worden.
Bij een verhoogd risico uit de risicoanalyse stelt de codex manueel hanteren van lasten verder dat passende maatregelen vereist zijn. Een risicoanalyse op zich zonder maatregelen, is dus niet de bedoeling.
Informatie en opleiding werkmethode?
Medewerkers dienen geïnformeerd te worden over het risico waaraan ze zijn blootgesteld en welke maatregelen hiervoor zijn genomen. Daarnaast is ook het aanleren van een correcte werkmethode verplicht. Eens het risico aanvaardbaar is, moet ook uitgelegd worden wat de voorgeschreven of minst belastende werkwijze is. Deze opleiding in praktijk vormt dan het sluitstuk van een ergonomiebeleid.
Deze opleidingen “hef- en tiltechnieken” zijn goed ingeburgerd in België, helaas zonder de voorgaande stappen. Ze worden meer als lapmiddel gebruikt zonder het risico aan te pakken. Dat verklaart ook waarom vele onderzoeken geen effect vinden van dergelijke opleidingen.
Om gedrag te veranderen is een participatieve en herhaalde aanpak nodig. Door de medewerkers te betrekken, bekomt men meer taakspecifieke en realistische werkmethodes. Deze hebben ook meer draagvlak wat de aanvaarding verhoogt. Bedoeling is om onderstaande principes dus specifiek voor de job te maken.
– Tips tillen
– Tips trekken en duwen
– Poster tillen (.pdf)