Staand werken kan breed gedefinieerd worden als werken op de voeten in een verticale houding. Dat kan statisch of dynamisch zijn. Staand werken gaat gepaard met rugklachten, zware benen, alsook cardiovasculaire aandoeningen. Om dit risico op overbelasting te evalueren ontwikkelde VerV, Beroepsvereniging voor Ergonomie, de VerV tool staand werken. Op deze manier geeft de ergonoom invulling aan Codex VIII-1 Werk- en rustzitplaatsen, die een risicoanalyse staand werken oplegt.
VerV tool staand werken (.pdf)
Handleiding VerV tool staand werken (.pdf)
Hoe werkt de VerV tool staand werken?
De VerV tool staand werken gaat uit van de duur en intensiteit. Deze som wordt gecombineerd met verzwarende factoren zoals de houding van de rug, temperatuur, trillingen en de ondergrond. Daartegenover staan verlichtende factoren, met name mogelijke preventiemaatregelen zoals stamatten, zachte inlegzolen, stasteun, voetenbaar,… en de afwisseling met zitten. De methode beoordeelt dus volgende factoren:
- Duur staand werken
- Intensiteit statisch staan
- Houding rug
- Temperatuur
- Trillingen
- Ondergrond
- Maatregelen
- Afwisseling met zitten (met rugleuning)
De risicoscore of kans op overbelasting bekomt men door de duur en intensiteit te vermeerderen met de verzwarende factoren en te verminderen met de verlichtende factoren.
Risico = Duur + Intensiteit + Houding + Temp + Trillingen + Ondergrond) x Maatregelen x Afwisseling
Voorbeeld
Een medewerker die pralines sorteert, staat de hele dag op de voeten (7u36). Er is een middagpauze van 30 minuten voorzien en twee pauzes van 15 minuten waarbij men kan zitten op een stoel. De transportband met pralines staat relatief hoog. Door middel van een bordes kan men de werkhoogte aanpassen. De operator zal toch soms buigen in de rug omwille van de reikafstand. De temperatuur is lager dan normaal, ongeveer 17°.
- Duur: >6u/dag op de voeten (50pt)
- Intensiteit: 114min aaneensluitend (25pt)
- Houding: soms licht gebogen rug (5pt)
- Temperatuur: tussen 12 en 18° (5pt)
- Trillingen: geen (0pt)
- Ondergrond: beperkte oppervlakte bordes (25pt)
- Maatregelen: geen (x1)
- Afwisseling zitten: na max 120min (x1)
Risico = (50 + 25 + 5 + 5 + 0 + 25) x 1 x 1 = 110pt
Er is een sterk verhoogd risico op overbelasting ten gevolge van het staand werken. Afwisseling met zittend werken zal de meest effectieve maatregel zijn. Andere optie is een voldoende groot bordes (90x90cm) voorzien wat meer variatie toelaat (-25pt). Het risico zal dan sterk dalen. Door de operator bijkomend zachte inlegzolen te geven (x0,75), zal het risico verder dalen richting de aanvaardbare zone (64pt).
Sterke punten
Multifactorieel
Bij de ontwikkeling van de VerV tool staand werken werd gekeken naar de risicofactoren in de literatuur. De methode neemt dus vele verzwarende en verlichtende factoren mee in rekening. Dat geeft een meer realistisch en situatiespecifiek beeld. Naast een verfijnde beoordeling is het ook een pluspunt dat het effect van preventiemaatregelen zichtbaar is. Inspanningen van de werkgever worden op die manier beloond. De tool maakt eveneens duidelijk of ze volstaan of niet.
Compliance
De Belgische wetgever hanteert een ruime definitie van staand werken. Alle activiteiten op de voeten komen in aanmerking. Daarvoor bestond echter nog geen risicoanalysemethode voor. Bestaande tools beschouwen namelijk vooral het statisch staan op een beperkte oppervlakte. Met deze nieuwe methode heeft de ergonoom een tool die voldoet aan de wetgeving en arbeidsinspectie.
Zwakke punten
Definitie staand werken
Het woord staan impliceert een statisch karakter. De gezondheidsschade is dan ook het best omschreven voor het werken op een beperkte oppervlakte. In Nederland definieert de Gezondheidsraad staand werken als staan op 1m². In bestaande risicoanalysetools hanteert men een zone van 2 meter (WHI). Met de uitgebreide definitie in België wordt het toepassingsgebied ineens veel ruimer, bijna elke fysieke job komt nu in aanmerking.
Betaalde pauzes
In de methode weegt de factor “afwisseling met zitten” zwaar door. Dit is gebaseerd op de wetgeving die zittend werken of pauzeren oplegt in geval van een verhoogd risico. Extra pauzes zijn inderdaad een effectieve preventiemaatregel. Werknemers zijn hier echter niet altijd vragende partij voor omdat ze dan langer op het werk moeten blijven. Tenzij ze ervoor betaald worden… en dat bedoelt de wetgever eigenlijk ook. Hiervoor zijn sociaal overleg of sectorafspraken nodig.
Lees ook:
Oplossingen staand werken
Risicoanalyse staand werken
Langdurig staan als gezondheidsrisico
Zittend of staand werken
Stasteun – zadelstoel
Stamatten
Voetensteun bij staand werken
Muscle twitch force voor vermoeide benen
VerV tool staand werken