Codex Trillingen
Codex boek V “Fysische agentia” titel 3 Trillingen beschrijft de wettelijke vereistenrond trillingen [link]. Mechanische trillingen kunnen opgedeeld worden in globale lichaamstrillingen en hand-arm trillingen. Een vorkheftruckbestuurder is bijboorbeeld de hele tijd blootgesteld aan globale lichaamstrillingen. Aangedreven handgereedschappen produceren dan weer hand-arm trillingen.
Meten van globale lichaamstrillingen (links) en hand-arm trillingen (rechts) met een accelerometer.
Wat moet de werkgever doen?
De werkgever is verplicht het risico te beoordelen en indien nodig maatregelen te nemen. De dagelijkse 8 uur blootstelling kan men evalueren aan de hand van meetresultaten of passende informatie en observatie van de werkmethode. Metingen zijn echter enkel verplicht indien de informatie tekort schiet of wanneer de preventieadviseur of het Comité dit vragen.
Hoe worden trillingen gemeten?
Trillingen kan men meten met een accelerometer die de versnellingen registreert. De codex trillingen beschrijft de actie- en grenswaarden om de meetresultaten te interpreteren. Ter informatie worden hier ook de comfortwaarden meegegeven:
| Grenswaarde | Actiewaarde | Ongemak | |
| Hand-arm | 5 m/s² | 2,5 m/s² | 1,0 m/s² |
| Globaal lichaam | 1,15 m/s² | 0,5 m/s² | 0,32 m/s² |
Bij het overschrijden van de actiewaarden kunnen klachten optreden en zijn er maatregelen nodig. Om de blootstelling aan trillingen te voorkomen of verminderen worden “ergonomische arbeidsmiddelen” genoemd, naast inrichting arbeidsplaats, passend werkschema, alternatieve werkmethoden,… Trillingen boven de grenswaarden zijn niet aanvaardbaar.
Hoe trillingswaarden interpreteren?
De manier waarop men trillingen meet, staat beschreven in de ISO norm 2631 voor globale lichaamstrillingen en in de ISO 5349 voor hand-arm trillingen. Trillingen meet men zo in de 3 richtingen (x, y, z-as). Daarbij houdt men de hoogste waarde van de drie gemeten assen over.
Naast het trillingsniveau is ook de blootstellingsduur van belang. Wanneer de activiteit geen 8 uur duurt of wanneer er meerdere taken met verschillende toestellen zijn, dient men de grenswaarde aan te passen. Een calculator kan daarbij helpen:
Calculator hand-arm trillingen (.xls)
Calculator globale lichaamstrillingen (.xls)
Wanneer de blootstelling echter varieert van dag tot dag, zoals bijvoorbeeld bij een elektricien, dan kan men een weekgemiddelde bepalen.
Waar kan men “passende informatie” vinden voor trillingen?
Toch moeten trillingen niet altijd gemeten te worden. Men kan zich beroepen op eerdere meetresultaten of andere informatie. Zo bestaan er verschillende sites die een database bijhouden van machines en de trillingen die ze teweeg brengen.
In onderstaande tabel worden ook richtwaarden gegeven voor enkele courant gebruikte voertuigen en handgereedschappen:
| Voertuigen | m/s² | Handgereedschappen | m/s² | |
| Laad en graafmachines | 1,2 | Bosmaaier | 8 | |
| Wals | 1,0 | Motorkettingzaag | 20 | |
| Dumper | 1,6 | Kettingzaag | 4-8 | |
| Terrein heftruck | 1,7 | Boorhamer | 14 | |
| Tractor | 1,1 | Polijstmachine | 4 | |
| Heftruck | 1,4 | Klopboormachine | 19 | |
| Vrachtwagen | 0,8 | Slagmoersleutel | 8 | |
| Bestelwagen | 0,6 | Nietpistool | 17 | |
| Torenkraan | 0,5 | Bikhamer | 17 | |
| Trilplaat | 0,7 | Heggenschaar | 6,3 |