Codex Trillingen
Het KB Mechanische trillingen (2005) is in de Codex ondergebracht in boek V “Fysische agentia” titel 3 [link]. Mechanische trillingen kunnen opgedeeld worden in globale lichaamstrillingen en hand-armtrillingen. Een vorkheftruckbestuurder is de hele tijd blootgesteld aan globale lichaamstrillingen, die een extra belasting inhouden voor de rug. Aangedreven handgereedschappen produceren hand-armtrillingen.
Meten van hand-arm trillingen (links) en globale lichaamstrillingen (rechts) met een accelerometer.
Wat moet de werkgever doen?
De werkgever is verplicht het risico te beoordelen en indien nodig maatregelen te nemen. De dagelijkse 8 uur blootstelling kan aan de hand van meetresultaten of passende informatie en observatie van de werkmethode beoordeeld worden. Metingen zijn enkel verplicht indien de informatie tekort schiet of wanneer de preventieadviseur of het Comité dit vragen.
Hoe worden trillingen gemeten?
Trillingen worden gemeten met een accelerometer die de versnellingen registreert. Als grens- en actiewaarden voor de metingen gelden onderstaande waarden. Ter informatie worden hier ook de comfortwaarden meegegeven:
| Grenswaarde | Actiewaarde | Ongemak | |
| Hand-arm | 5 m/s² | 2,5 m/s² | 1,0 m/s² |
| Globaal lichaam | 1,15 m/s² | 0,5 m/s² | 0,32 m/s² |
Bij het overschrijden van de actiewaarden kunnen klachten optreden en moeten er maatregelen genomen worden. Om de blootstelling aan trillingen te voorkomen of verminderen worden “ergonomische arbeidsmiddelen” genoemd, naast inrichting arbeidsplaats, passend werkschema, alternatieve werkmethoden,… Trillingen boven de grenswaarden zijn onaanvaardbaar.
Hoe trillingswaarden interpreteren?
De manier waarop trillingen gemeten dienen te worden staat beschreven in de ISO norm 2631 voor globale lichaamstrillingen en in de ISO 5349 voor hand-arm trillingen. De trillingen worden in de 3 richtingen (x, y, z-as) gemeten. De hoogste waarde van de drie gemeten assen wordt weerhouden.
Naast het trillingsniveau is ook de blootstellingsduur van belang. Wanneer de activiteit geen 8 uur wordt uitgevoerd of er opeenvolgende taken met verschillende toestellen wordt uitgevoerd, dient de grenswaarde aangepast te worden. Een calculator kan hierbij helpen:
Calculator hand-arm trillingen (.xls)
Calculator globale lichaamstrillingen (.xls)
Wanneer de blootstelling varieert van dag tot dag, zoals bijvoorbeeld bij een elektricien, dan wordt een weekgemiddelde bepaald.
Waar kan men “passende informatie” vinden voor trillingen?
Trillingen moeten niet altijd gemeten te worden. Men kan zich beroepen op eerdere meetresultaten of andere informatie. Zo bestaan er verschillende sites die een database bijhouden van machines en de trillingen die ze teweeg brengen.
Database hand-arm trillingen
Database globale lichaamstrillingen
In onderstaande tabel worden ook richtwaarden gegeven voor enkele courant gebruikte voertuigen en handgereedschappen:
| Voertuigen | m/s² | Handgereedschappen | m/s² | |
| Laad en graafmachines | 1,2 | Bosmaaier | 8 | |
| Wals | 1,0 | Motorkettingzaag | 20 | |
| Dumper | 1,6 | Kettingzaag | 4-8 | |
| Terrein heftruck | 1,7 | Boorhamer | 14 | |
| Tractor | 1,1 | Polijstmachine | 4 | |
| Heftruck | 1,4 | Klopboormachine | 19 | |
| Vrachtwagen | 0,8 | Slagmoersleutel | 8 | |
| Bestelwagen | 0,6 | Nietpistool | 17 | |
| Torenkraan | 0,5 | Bikhamer | 17 | |
| Trilplaat | 0,7 | Heggenschaar | 6,3 |