De GABO vragenlijst is bedoeld om het akoestisch comfort te bevragen in open landschapskantoren. GABO staat daarbij voor “Gêne Acoustique dans les Bureaux Ouverts”. Lawaai is immers de grootste ergernis van dit type kantoren. De GABO vragenlijst is ontwikkeld door het INRS, het nationaal onderzoeksinstituut voor welzijn in Frankrijk. Ze is toegevoegd in de bijlage van de Franse norm, NF S31-99 en wordt ook in de ISO22955 norm vermeld, beiden over de akoestische prestaties van open landschapskantoren.
Hoe werkt GABO?
De GABO vragenlijst peilt naar de subjectieve beleving van de medewerkers over verschillende aspecten van lawaai in een landschapskantoor. Er zijn daarbij vier grote delen:
- Algemene informatie
- Geluidsbronnen en taken die verstoord worden
- Gevoeligheid aan lawaai
- Perceptie van eigen gezondheid
Medewerkers vullen de vragenlijst individueel in. Anonimiteit is immers belangrijk bij de verwerking. De vragenlijsten worden daarom best gepost in een urne of postvak. Daarna dient men alle resultaten samen te brengen om te komen tot groepsresultaten. Om dit gemakkelijker te maken, is er ook een Excel blad ontwikkeld.
De GABO vragenlijst is opgebouwd uit 67 items verdeeld over vier grote blokken. Het algemene deel bevraagt daarbij persoonlijke info en de tevredenheid van de fysieke kantooromgeving. De 14 items beoordeelt men op een vijfpuntenschaal. Het tweede deel gaat vervolgens over het geluidsniveau en het ervaren ongemak. Vijf verschillende geluidsbronnen komen hier aan bod met een score op een vijfpuntenschaal. Deel drie bevraagt dan hoe gevoelig men is voor lawaai. Het is een verkorte NoiseQ vragenlijst op een vierpuntenschaal. Tot slot komt de zelf ervaren gezondheid en klachten aan bod. Bij een score van 3,5 en meer is de ervaren gezondheid goed.
GABO vragenlijst
- Algemene informatie
* Controle / Privacy (7 items)
* Comfort / Functionaliteit (7 items) - Ervaren geluidsniveau en klachten
* Machines
* Telefoon
* Verstaanbare gesprekken
* Niet-verstaanbare gesprekken
* Passage - Gevoeligheid aan lawaai
* Slapen
* Wonen
* Werken - Eigen gezondheid
* Fysieke gezondheid
* Mentale gezondheid
* Ervaren symptomen
* Ervaren stress
Waarom deze vragenlijst?
Lawaai is één van de meest genoemde nadelen van werken in een landschapsbureau. Het verstoort namelijk de concentratie wat impact heeft op de tevredenheid, gezondheid en de werkprestaties van de medewerkers. De bestaande wetgeving voor lawaai echter, codex V-2 Lawaai, gaat over grenswaarden die gezondheidsschade opleveren. Dat is uiteraard niet het geval in een open kantoor. Toch kan het lawaai storen en daarvoor is deze GABO vragenlijst ontwikkeld.
Een meerderheid van 60% van de bedrijven heeft open kantoren in al zijn verschillende vormen. Het bespaart heel wat oppervlakte en dus kosten bij de bouw. Doel was ook een betere interactie tussen de collega’s en zo samenwerken faciliteren per dienst of per project. Dat is echter niet gebleken: de samenwerking wordt zelfs als minder plezant ervaren en de uitwisseling van informatie is niet toegenomen. Tegelijk is er wel een gebrek aan privacy en vertrouwelijkheid. Iedereen kan van elkaar zien wat ze doen of zeggen. Een ander belangrijk nadeel is het omgevingslawaai. Het verstoort de concentratie en vermindert daardoor de jobtevredenheid.
Storende geluidsbronnen
In een landschapskantoor zijn er verschillende geluidsbronnen:
- Bellen van telefoon
- Personen die praten aan telefoon
- Personen die praten tegen elkaar
- Tokkelen op toetsenbord
- Uitrusting bureau
- Muziek
- Lawaai buiten kantoor
- Ventilatiesysteem
- …
Toch verklaart het geluidsniveau slechts 25% van het ervaren ongemak. Dat betekent dat er nog andere factoren meespelen. Geluid dat men kan controleren of waar men impact op heeft, wordt bijvoorbeeld als minder storend ervaren. Een continu geluid zoals de ventilatie is over het algemeen ook minder storend. De gesproken taal en het bellen van de telefoon lijken dan weer de meest storende geluidsbronnen. Het is de verstaanbaarheid of begrijpbaarheid van de taal die afleidt en de concentratie verstoort. Dat manifesteert zich op cognitieve taken zoals hoofdrekenen, tekstverwerking en het korte termijn geheugen. Kenmerkend is ook dat de ergernis aan lawaai toeneemt naarmate een taak moeilijker is.
Gezondheidseffecten
Naast de cognitieve prestaties heeft lawaai in open kantoren ook een negatieve impact op de fysieke en mentale gezondheid. Medewerkers rapporteren letterlijk 10x meer klachten in een landschapskantoor (60%) vergeleken met een individueel kantoor (6%). De grootte van het kantoor is daarenboven gerelateerd aan de intensiteit van de klachten zoals hoofdpijn, vermoeidheid en concentratieproblemen. Medewerkers dienen zich meer in te spannen, wat leidt tot stress-gerelateerde klachten. Het is duidelijk dat landschapskantoren niet aan te raden zijn.
Bepalende factoren naast het geluidsniveau zijn dus ook de controlemogelijkheden, de verstaanbaarheid, het omgevingslawaai en individuele factoren. De subjectieve gevoeligheid aan lawaai is immers voor iedereen verschillend. De GABO vragenlijst neemt al deze factoren in rekening.
* Bron
INRS – Outil Questionnaire GABO, Gêne acoustique dans les bureaux ouverts
* Geluid
ISO22955 Akoestiek in open ruimtes – NPR3438 Geluidshinder – GABO checklist
* Omgeving
verlichting – geluidshinder – akoestiek – thermisch comfort – luchtvochtigheid – trillingen