Ontwerprichtlijnen

Ergonomische ontwerprichtlijnen voor werkposten

Ergonomie is het meest effectief tijdens de ontwerpfase van werkposten. Door een aantal basis ontwerprichtlijnen te volgen, kan de lichamelijke belasting binnen de aanvaardbare grenzen gehouden worden.

Ontwerprichtlijnen (.pdf)

1. Zittend of staand werken

Licht werk gebeurt bij voorkeur zittend. Als vuistregel kan licht werk beschouwd worden als de werkstukken minder dan 3 kg wegen of kleiner dan 45cm zijn. Omdat zitten zelf een risicofactor is, kan een zit-sta werkplek uitkomst bieden bij langdurig zitten (>6u/dag) of weinig afwisseling (<3x/u rechtstaan). In het ontwerp kiest men voor staand werken bij mobiel en zwaar werk. [Zittend of staand werken]

2. Bepaal werkhoogte

Een optimale werkhoogte situeert zich ter hoogte van de ellebogen. Om de tafelhoogte te kennen dient men nog rekening te houden met de aard van het werk, de hoogte van de werkstukken, de gebruikte tools en de schoenzool.

Aard van het werk Vaste hoogte Verstelbaar
Staand werken 102 cm – hoogte werkstuk +/- 10 cm
Zit-sta werkplek 107 cm – hoogte werkstuk +/- 10 cm
Zittend licht werk 85 cm 65 – 85 cm
Zit, precisiewerk 90 cm 70 – 90 cm

Bij zittend werk zijn werktafels bij voorkeur verstelbaar. Wanneer gekozen wordt voor één vaste hoogte, dan is de grootste werknemer maatgevend: 85 cm. Er is wel een hoge stoel en verstelbare voetensteun nodig tot 25 cm. [Werkhoogte]

3. Reikafstanden

De maximale reikafstand bij staand werken is 60 cm van de tafelrand. Alle aanvoer van materiaal dient zich binnen dit bereik te vinden.

Taak Frequentie Zone
Continu reiken > 10x/min 30 cm
Frequent reiken > 2x/min 45 cm
Niet-frequent reiken < 2x/min 60 cm

Bij regelmatig reiken (>2x/min) ontwerpt men deze taken binnen een zone van 45 cm. Monteren of assembleren gebeurt binnen de zone van 30 cm. De ellebogen kunnen langs het lichaam blijven, wat een goede werkhouding tijdens het continu reiken (>10x/min) verzekert. Al zittend is de reikafstand gemiddeld 5 cm minder. [Reikafstand]

4. Been- en voetruimte

Tijdens het staand werken is er voldoende voetruimte nodig zodat de operators dicht genoeg tegen het werkvlak kunnen gaan aanstaan. Een vrije ruimte van 15 cm in de diepte en 15 cm in de hoogte maakt dat mogelijk. Al zittend is de ruimte voor de knieën bepalend. Een vrije hoogte van 75 cm en diepte van 60 cm is minimaal om goed te kunnen zitten op een hoge stoel.

Hoogte Diepte
Staand 15 cm 15 cm
Zittend (knie) 75 cm 60 cm
Zittend (voeten) 15 cm 75 cm
Zadelstoel (knie) 60 cm 30 cm
Zadelstoel (voeten) 15 cm 45 cm
Stasteun 45 cm 30 cm

Voor bureautafels staat de nodige been- en voetenruimte beschreven in de EN527. Vooraan is de tafel maximaal 5,5 cm dik. Ter hoogte van de voeten is een vrije ruimte nodig van 80 cm diep en minstens 12 cm hoog. [Beenruimte]

5. Respecteer de tilzones

Bij het manueel tillen van lasten, gelden er een aantal grenswaarden tijdens het ontwerpproces: max. 25 kg, max. 1m75 hoog, max. 60 cm ver en max. 15x/min. In functie van de frequentie en de reikafstand in de hoogte en verte kan het maximaal toelaatbare gewicht aangepast worden. In men niet binnen deze grenzen kan blijven, dient er preventief een risicoanalyse te gebeuren. [Tilzones]

6. Vermijd het tillen

Tijdens de ontwerpfase dient men te proberen om manueel tillen zoveel mogelijk uit te schakelen. Een rollerbaan, tilhulpmiddel en een goede flow van de lijn kunnen hiertoe bijdragen. Wanneer er toch manueel getild moet worden, geldt 25 kg als maximum gewicht. Afhankelijk van de tilhoogte, afstand tot het lichaam en de tilfrequentie zijn andere richtwaarden van toepassing. Tillen gebeurt bij voorkeur tussen vuist- en ellebooghoogte. Boven schouderhoogte en onder kniehoogte is slechts aanvaardbaar voor lichte gewichten bij beperkt gebruik. [Tillen vermijden]