Preventie van MSA of musculoskeletale aandoeningen is het onderwerp van de campagne van het Europees Agentschap voor Veiligheid en Gezondheid op het Werk (EU-OSHA). In plaats van MSA reactief proberen op te lossen is het beter proactief en structureel in te zetten op ergonomie. Het grootste effect boekt men immers in het ontwerp van het werk.
Musculoskeletale aandoeningen
Musculoskeletale aandoeningen (MSA) zijn lichamelijke klachten of klachten aan het bewegingsapparaat. Het gaat dus over rugpijn, schouderklachten, ontstekingen, enz… Ze vertegenwoordigen bovendien 60% van alle werkgerelateerde gezondheidsklachten. Typisch voor deze aandoeningen is dat ze opbouwen over de jaren heen en ze verschillende oorzaken kunnen hebben. Die zal ergonomie uiteraard niet allemaal oplossen, maar wel de werkgebonden factoren.
Ergonomie is immers een ontwerpdiscipline die het werk wil aanpassen aan de mens. Dat is een cruciale stap om de fysieke en mentale belasting te voorkomen. Men tracht zoveel mogelijk ergonomische risico’s buiten te houden. Bij bestaande werkposten is een risicoanalyse ergonomie nodig. Deze geeft de kans aan dat de klachten werkgebonden zijn. Door dit structureel voor alle werkposten te doen, kent men ineens de prioriteiten. Doel is om de ergonomische risico’s te verminderen.
Risicoanalyse ergonomie
In een risicoanalyse ergonomie staan vooral de fysieke of biomechanische factoren centraal zoals tillen, trekken en duwen, repetitief werken, verplaatsen van personen, staand en zittend werken,… De organisatorisch factoren bepalen hoe vaak deze fysieke factoren voorkomen. Dat is nog steeds vaak en daar kan ergonomie zeker een effect hebben. De arts dekt de individuele factoren af.
Op het grensgebied met arbeidshygiëne zitten de fysische agentia zoals trillingen, koude, verlichting… die ook een effect hebben bij de preventie van MSA. Op het raakvlak met psychosociale aspecten is dan de mentale belasting. De ergonoom neemt deze factoren mee in rekening omdat ze deel uitmaken van een systeemontwerp. Als leidinggevende of interne preventieadviseur kan je zelf het gesprek aangaan met Ergonomie Check en Focus Ergonomie.
Verlicht de last
Naar oplossingen toe ligt de focus veelal op het verminderen van belasting. De subtitel van de campagne is daarom ook “verlicht de last”. Ergonomie kan zeker bijdragen om fysieke en mentale last te verminderen. Het werk zal daardoor gezonder en efficiënter worden. Ergonomie is immers breder dan enkel preventie MSA, het gaat ook over gebruiksvriendelijk, effectief en efficiënt ontwerpen. Het komt de productiviteit en kwaliteit van de processen ook ten goede.
Typische voorbeelden om de last te verlichten zijn alle hulpmiddelen in de zorg: glijzeilen om mensen te verplaatsen, een actieve tillift voor wie nog kan meewerken, een passieve tillift wanneer dat niet meer mogelijk is. Ook in de industrie zijn tilhulpen goed ingeburgerd, industrie 4.0 biedt daarin heel wat mogelijkheden. Daarnaast is een goed ontwerp van de werkpost belangrijk, waarin werkhoogtes, reikafstanden, ruimtes, gewichten en herhalingen,… worden gedimensioneerd.
Kantoor is een buitenbeentje. Naast goed materiaal dient daar de aandacht ook te gaan naar de onderbelasting. Mensen zitten te veel en teveel aan één stuk door op kantoor. Een dynamische kantoorontwerp dat uitnodigt tot meer beweging vormt ook een onderdeel van ergonomie.
Preventie MSA
De meerwaarde van ergonomie ligt bij MSA, die werkplek- of ontwerpgebonden zijn. Ergonomie lost dus niet alle musculoskeletale aandoeningen op. Wanneer de oorzaak niet meteen werkgebonden is, kunnen andere specialisten hun rol spelen. Gebrek aan beweging of individuele factoren kunnen gezondheidspromotoren beter aanpakken, angst en depressie is uiteraard de materie van psychologen. Samen kunnen we de last verminder en bijdragen aan een betere preventie en herstel.
Lees ook:
Ergonomie voor de interne preventieadviseur
Ergonomie Check
Focus Ergonomie
Ergonomiebeleid
Site EU OSHA “Lighten the load”