Ergonomie speelt een belangrijke rol bij re-integratie, vooral bij fysieke beroepen. Vooraleer een medewerker effectief lang uitvalt met lichamelijke klachten, gaan er verschillende fasen aan vooraf. Men begint doorgaans aan zijn loopbaan zonder klachten, in de loop der jaren kunnen er lichamelijke klachten opduiken, nog later zal men daardoor eens thuisblijven en dat kan dan evolueren naar een langere afwezigheid. In al deze stappen kan ergonomie zijn bijdrage leveren om het absenteïsme te verminderen en re-integratie te faciliteren.
Ontwerp nieuwe werkposten
Primaire preventie heeft effect op re-integratie. Niet alleen omdat mensen dan minder uitvallen, maar ook omdat er meer mogelijkheden ontstaan om te re-integreren. Ergonomie is het ontwerpen van werkposten en -organisaties waarbij de medewerker centraal staat. Door fysieke en mentale piekbelastingen te vermijden in de ontwerpfase, ontstaan er meer “groene” werkposten. Deze lichtere taken zijn nodig voor aangepast werk bij re-integratie. Er zijn er ook voldoende in aantal nodig om de organisatie toch draaiende te houden. Het kan immers niet zijn dat de medewerkers die terugkeren uit afwezigheid via aangepast alle groene taken bezetten, terwijl de zwaardere taken overblijven voor de andere collega’s die (nog) geen klachten hebben. Een goed re-integratiebeleid zou moeten starten met het ontwerpen van het werk. Men moet niet enkel dweilen, maar ook de kraan dichtdraaien.
Preventiebeleid
Een structurele risicoanalyse ergonomie brengt vooral de fysieke belasting per taak, werkpost of functie in kaart. Op basis van de risicoscore gaat men dan maatregelen formuleren en opnemen in actieplannen. Die risicoscore geeft echter ook een beeld voor welke lichaamsregio’s een taak juist belastend is. Dit is interessante informatie bij re-integratie. In functie van de mogelijkheden van de medewerker kan men op die manier immers selecteren welke taken allemaal nog mogelijk zijn. Een structurele risicoanalyse is de basis voor aangepast werk. Hiermee kan de bedrijfsarts snel de mogelijkheden en vereisten matchen.
Een andere optie van ergonomie bij re-integratie is een aanpassing van de werkpost of -organisatie. De nodige maatregelen kan men vaak aflezen uit de risicoanalyse. De bestaande knelpunten wegwerken, zorgt opnieuw voor meer groene taken en re-integratiemogelijkheden. Het is immers een meerwaarde om te komen tot integrale oplossingen, die goed zijn voor alle medewerkers.
Lichamelijke klachten
Wanneer medewerkers lichamelijke klachten ontwikkelen, wil dat niet zeggen dat ze daarvoor meteen thuisblijven. Meer dan de helft van de mensen in fysieke beroepen geeft aan het voorbije jaar regelmatig last gehad te hebben aan rug, nek, schouders of knieën. Deze informatie wordt bevraagd tijdens het medisch onderzoek. Het is interessant om deze data ook in te zetten voor preventie. Men kan immers de taken, werkposten of functies selecteren met het hoogst aantal lichamelijke klachten. Daarvoor kan men dan de structurele risicoanalyse updaten om te kijken welke maatregelen extra nodig zijn of waar men vaart moet achter zetten.
Tegelijk is het ook een zaak om aandacht te hebben voor die medewerkers die aan de slag zijn met lichamelijke klachten. Het medisch onderzoek kan de risicofactoren achterhalen. Werken aan de eigen fysieke paraatheid, meer rustmomenten buiten het werk inlassen, letten op leefstijlgewoontes, aandacht voor stressgebonden factoren,… het kan allemaal zinvol zijn. In fysieke jobs zullen veelal ergonomische risicofactoren de oorzaak zijn. Dit kan de urgentie van maatregelen doen toenemen. De medewerker zelf kan men inzicht geven in pijn, het omgaan met pijn, het gebruik van hulpmiddelen en de minst belastende werkmethodes.
Verzuim
Wanneer mensen uitvallen met lichamelijke klachten, dan blijkt contact houden door de hiërarchische lijn een succesfactor. Toch moet de medewerker doorheen de fase van herstellen. Hoewel de medewerker thuis zit, kan ook ergonomie ook daar zijn rol spelen. Ergonomie zit vervat in ons dagelijks leven zoals een aangepaste keukenhoogte, een ergonomisch bed, goed materiaal om te poetsen, een karretje om goederen te transporteren, enz… Mensen met lichamelijke klachten zijn de beste promotoren van ergonomie.
Het is ook zinvol om zo snel mogelijk ondersteuning van een kinesist te zoeken. De ergonoom kan daarbij via een brochure informatie geven over het werk zodat de revalidatie ook jobspecifiek kan gebeuren. Op die manier wordt de medewerker efficiënt voorbereid op een re-integratie. Dit kan bovendien helpen om herval te voorkomen.
Wanneer een medewerker te lang afwezig blijft zonder begeleiding, zal de oorspronkelijke lichamelijke klachten naar de achtergrond verdwijnen. Het zijn dan psychosociale factoren die de chroniciteit van de afwezigheid bepalen. Een revalidatie is daarom best multi-disciplinair vanuit verschillende invalshoeken. Bewegingsangst is zo een gekend fenomeen dat de lichamelijke klachten chronisch kunnen houden. Gedoseerd bewegen en opbouwen is juist een must om te kunnen revalideren en daarna te integreren.
Fedris biedt in België een interessant rugrevalidatieprogramma aan voor medewerkers die langer dan één maand afwezig zijn omwille van rugklachten. Vaak wordt dit opgestart bij de werkhervatting, waardoor het niet volledig tot zijn recht komt. De behandelende arts of de bedrijfsarts doet er goed aan om de medewerker zo snel mogelijk hiermee te laten starten. Het zijn 36 sessies van 2 uur in een revalidatiecentrum, die vergoed worden door Fedris, inclusief transportkosten. Dit is een mooie ondersteuning voor medewerkers met rugklachten.
Re-integratie
Tijdens en na de revalidatie kan er terug richting werk gekeken worden. Re-integratie is dan het terugkeren, liefst naar het oorspronkelijk werk. Mogelijkheden van aangepast werk of de nodige aanpassingen aan de werkpost worden duidelijk door de capaciteiten van de medewerker te matchen met de vereisten van de job. Een risicoanalyse ergonomie is daarbij een onontbeerlijke hulp. Een dergelijke beoordeling van de werkpost maakt ook onderdeel uit van een formeel re-integratietraject, zoals beschreven in het KB re-integratie. De ergonoom neemt daarbij ook deel aan het multidisciplinair overleg die de re-integratie bespreken.
Wanneer de oorspronkelijke job niet meer mogelijk is, zal de risicoanalyse ergonomie ook zichtbaar maken welke functies wel nog zouden kunnen binnen de onderneming. Het mag ook geen probleem zijn om buiten de muren van de onderneming te kijken. Op de arbeidsmarkt zijn er mogelijks ook interessante jobs die beantwoorden aan de mogelijkheden van de medewerker. Intern en extern oriënteren bieden ook hun mogelijkheden om een re-integratie op de werkvloer te laten slagen.
Ergonomie bij re-integratie biedt vele mogelijkheden die preventief beginnen bij nieuwe werkposten, het verbeteren van bestaande werkposten, specifiek revalideren en aangepast werk naar taken, inhoud en uren.
Lees ook:
KB re-integratie – WAI – huis van werkvermogen – werkbaar werk – oudere werknemers – langer werken – zwaar werk