Een plafondlift is een tillift, die voortbeweegt via een railsysteem aan het plafond. Een plafondlift is minder belastend voor de rug en meer comfortabel voor de zorgvrager en zorgverlener. Daarom is een plafondlift is goed ergonomisch hulpmiddel, vooral in zorginstellingen waar men langer verblijft. Op 2 jaar tijd zijn de kosten immers terugverdiend door een daling in het aantal lichamelijke klachten.
Aantal lichamelijke klachten daalt
In een ziekenhuis met langdurig verblijf werden 65 plafondliften geïnstalleerd. De lichamelijke klachten bij het verzorgend personeel werden vergeleken over een periode van 1,5 jaar na het invoeren van de plafondliften ten opzichte van de 3 jaren ervoor. Het aantal overbelastingsklachten gerelateerd aan manuele transfers daalde duidelijk met 58%. Dit was vooral te wijten aan de transfers in en uit bed. De vermindering van klachten bij het herpositioneren binnen het bed was niet betekenisvol.
Een gelijkaardig resultaat werd gevonden in een andere verzorgingsinstelling met 257 bedden in Canada. Boven elk bed werd een plafondlift geplaatst. De ziekteverzuimkosten in de vijf maanden na het invoeren van de plafondlift daalden sterk met 53% over de hele instelling vergeleken met de vijf maanden ervoor. Het aantal ziekteverzuimdagen verminderde na één jaar met 41%. De gemiddelde kost per casus was daarbij bovendien 45% lager. Dit duidt erop dat de aandoeningen ook minder ernstig waren.
De effecten zijn nog duidelijker op langere termijn. Na drie jaar werken met een plafondlift, waren de kosten en het aantal verloren uren specifiek door het manueel tillen en verplaatsen respectievelijk 82 en 83% lager dan ervoor. Een plafondlift blijkt een kosteneffectieve investering om lichamelijke overbelastingsklachten te voorkomen.
Kosteneffectief
De aankoop van een plafondlift kost geld, maar daar tegenover zijn er ook baten. Minder ziekteverzuim betekent immers een besparing op volgende directe en indirecte kosten:
- loondoorbetaling
- kosten ziekte-uitkering
- kost vervanger
- kosten opleiding vervanger
Wanneer men de kosten van het ziekteverzuim gerelateerd aan het manueel tillen en verplaatsen vergelijkt 3 jaar voor en na de invoering van de plafondlift, dan is er een snel terugverdieneffect. In de veronderstelling dat het ziekteverzuim zonder plafondlift gewoon was blijven stijgen, dan zou er reeds binnen het jaar een terugverdieneffect zijn (0,82 jaar). Wanneer men de kosten gelijk houdt aan het jaar vlak voor de interventie, dan is de plafondlift kosteneffectief na 2,5 jaar.
In het ziekenhuis met 65 plafondliften was er binnen de 2 jaar een terugverdieneffect. Hierbij hield men rekening met de directe en indirecte kosten en de stijgende ziekte-uitkering. Als men enkel de directe kosten bekijkt, dan zou de investering zich terugbetalen op 3,85 jaar. Deze resultaten zijn van Canada, elk land heeft uiteraard zijn eigen systeem van sociale zekerheid.
Minder belastend voor de rug
De plafondlift vereist de minste spieractiviteit van rug en schouders tijdens het verplaatsen van bed naar rolstoel en omgekeerd. Deze taak gebeurde manueel, met een passieve tillift en met een plafondlift. De manuele uitvoering was uiteraard het meest belastend. Toch was er ook een duidelijk voordeel van de plafondlift ten opzichte van de passieve vloerlift. Zowel de gemiddelde als piekbelasting waren lager. Het verplaatsen met een passieve tillift vereiste dus meer spierwerk, maar dit ligt wel een stuk lager dan bij de manuele transfer.
Een andere opvallende vaststelling was dat de ervaren zorgverleners hun spieren anders gebruiken dan beginners. Ervaren medewerkers gebruiken minder minder de rug en verdelen de belasting meer over de schouders. De spieractiviteit van de schouder-nekspieren lag dan ook dubbel zo hoog bij de ervaren zorgverleners. Deze strategie suggereert dat ze meer de lage rug beschermen, maar wel meer de schouders belasten.
Het verplaatsen van personen met een plafondlift is een aanvaardbare belasting voor de rug. Dit is niet het geval voor een manuele transfer, zelfs als men deze met twee personen uitvoert. Een 3D analyse van de krachten op de rug toonde echter ook dat met een passieve tillift de schuifkrachten nog steeds te hoog kunnen zijn. Daarom geniet een plafondlift de voorkeur. De krachten op de lage rug blijven immers binnen de aanvaardbare grenzen.
Comfort van patiënt en verzorgende
De zorgverleners die werken met een plafondlift ervaren de ergonomische interventie als positief. Het maakt hun job namelijk gemakkelijker om uit te voeren. Ze verkiezen daarom een plafondlift boven de manuele technieken of vloerliften (actieve of passieve tillift) bij het verplaatsen en herpositioneren. Het ongemak in nek, rug, schouders en handen daalde beduidend met een plafondlift. Ook schatten ze het risico op overbelasting door tillen of verplaatsen lager in.
De bewoners of patiënten zelf verkiezen eveneens een plafondlift om verplaatst te worden. Ze voelen zich namelijk veiliger en minder gespannen bij verplaatsingen uit en rond het bed. Tijdens verplaatsingen binnen het bed was er echter geen verschil in het ervaren ongemak of pijn.
Plafondlift is direct beschikbaar
Ergonomische hulpmiddelen voorzien is één, ze gebruiken is twee. Een gekend fenomeen is dat men niet altijd de tilliften gebruikt waar ze toch nodig zijn. De voornaamste redenen om ze wel te gebruiken zijn:
- motivatie van de verzorgende
- aanwezigheid van lage rugpijn tijdens het voorbije jaar
- makkelijk bereikbaar zijn van de tillift
- ondersteuning van het management
De motivatie van de zorgverlener hangt vooral af van de directe bereikbaarheid van de tilliften. Plafondliften zijn daarom een goede keuze omdat ze boven elk bed hangen. Men verliest geen tijd om een tillift te gaan zoeken.
Snelheid is gemiddeld
Vaak vermelden zorgverleners dat ze geen tijd hebben om de hulpmiddelen te gebruiken. Het manueel verplaatsen is inderdaad het snelst. Een plafondlift is echter wel sneller dan een passieve tillift. De transfer van bed naar stoel duurde bijvoorbeeld met een plafondlift gemiddeld iets meer dan 2’30, waar dit bij de passieve tillift al meer dan 4’30 was. De zorgverleners beoordeelden de plafondlift comfortabeler voor de zorgvrager en voor zichzelf. Zowel de transfers als verplaatsingen in bed ervaarden ze als fysiek minder belastend dan de “snelle” manuele uitvoering.
De duur heeft ook een invloed op de spierbelasting. Wanneer men ook rekening houdt met de duur dat de krachten inwerken op de rug, dan scoort de manuele uitvoering wel als beste. De gemiddelde en piekkrachten liggen een (onaanvaardbaar) stuk hoger, maar ze worden minder lang aangehouden. Een plafondlift kwam op de tweede plaats omdat naast de lagere krachten dit ook sneller is dan het werken met een vloerlift.
Besluit
De plafondlift is een must in zorginstellingen waar men langer verblijft. Bij de nieuwbouw van een woonzorgcentrum zou men dit standaard moeten voorzien. Een plafondlift is een win-win-win: minder belastend voor zorgverlener, meer comfortabel voor zorgvrager en kosteneffectief voor de zorginstelling.
* Hulpmiddelen zorg:
ziekenhuisbed – glijzeil – plafondlift – glijkous – medicatiewagen – tillift