De centrale vraag is of een dubbel glijzeil na een transfer onder de cliënt mag blijven liggen, zonder het risico op decubitus te verhogen. Het artikel bundelt inzichten van Belgische en Nederlandse experts over het gebruik van glijzeilen bij decubituspreventie.
Wetenschap
Volgens de EPUAP-richtlijn (2019) is frequent herpositioneren essentieel bij decubituspreventie. Glijzeilen mogen in principe niet blijven liggen omdat ze een extra laag vormen tussen patiënt en matras. Dit beïnvloedt immers het inzakken in de matras en de omsluiting, cruciale factoren voor een goede drukverdeling. Een uitzondering geldt als het product aantoonbaar ontwikkeld is om te blijven liggen, onderbouwd door onafhankelijke testen.
Er is echter een gebrek aan wetenschappelijk bewijs dat aantoont hoe het laten liggen van een glijzeil de kans op decubitus beïnvloedt. Factoren als dikte, materiaal, aantal lagen, wasbaarheid en aanwezigheid van antislipranden spelen hierbij een rol.
Praktijk
In UZ Gent blijft bij voorkeur een enkel glijzeil met steeklaken onder de patiënt liggen, tenzij de patiënt hevig transpireert. Bij mensen met obesitas gebruikt men soms een dubbel glijzeil dat na de transfer blijft liggen omwille van hun beperkte mobiliteit en verhoogde schuifkrachten.
Bij Brabant Zorg (Nederland) wordt standaard het dubbele glijzeil na de transfer verwijderd. Uitzonderingen worden gemaakt als verwijderen oncomfortabel of belastend is voor cliënt of zorgverlener. Besluitvorming gebeurt steeds multidisciplinair (fysiotherapeut, wondverpleegkundige, etc.).
Beide instellingen claimen dat het laten liggen van glijzeilen niet heeft geleid tot meer decubitus, maar harde cijfers ontbreken. Mogelijke verklaringen zijn verbeterde naleving van herpositioneringsafspraken, vergemakkelijkt draaien door de cliënt, of een groter contactoppervlak.
Beleidsopties
1. Verwijderen
Glijzeil wordt standaard verwijderd, tenzij de patiënt het echt nodig heeft (mobiliteit, comfort, risicoverkleining voor zorgverlener). Dan moeten wel aanvullende voorwaarden gevolgd worden (zoals monitoring en verslaglegging).
2. Laten liggen
Glijzeil toegestaan als het product getest is en veilig bevonden, of als zorgprofessionals na klinische beoordeling en risicoanalyse dit gepast achten. Voorwaarden zijn o.a. huidmonitoring, toestemming van de cliënt, documentatie, en gebruik van bedhekken.
3. Plafondlift
Een tillaken gekoppeld aan een plafondlift mag blijven liggen als bewezen is dat dit geen huidschade veroorzaakt. Zo niet, dan gelden dezelfde voorwaarden als bij optie 2.
Conclusie
Er bestaat geen eenduidig wetenschappelijk antwoord op de vraag of glijzeilen mogen blijven liggen. Beslissingen moeten daarom per situatie worden genomen, op basis van deskundig advies, producteigenschappen en patiëntkenmerken. Het glijzeil mag blijven liggen als het product bewezen veilig is of een multidisciplinaire risicoanalyse dit verantwoord acht. Zonder bewijs van veiligheid is het nee-principe aanbevolen.
* Bron:
Beeckman ea 2025. Glijzeilen bij decubituspreventie: laten liggen of niet?
* Hulpmiddelen zorg:
ziekenhuisbed – glijzeil – plafondlift – glijkous – effect hulpmiddelen – medicatiewagen