Preventie van MSA of musculoskeletale aandoeningen op het werk start met ergonomie. Dat is immers het aanpassen van het werk aan de mens. Basis in de preventie van MSA is een risicoanalyse ergonomie. Daarmee kan men reeds in de ontwerpfase van nieuwe werkposten ergonomische knelpunten vaststellen en verbeteren. Dat is het meest effectief. Ook bij bestaande werkposten kan een risicoanalyse ergonomie met maatregelen bijdragen aan de preventie van MSA.
Primaire preventie van MSA
Ergonomie is een ontwerpdiscipline met welzijn en prestatie als doel. Op die manier tracht men zoveel mogelijk ergonomische risico’s te voorkomen op het werk. Bij bestaande werkposten geeft een risicoanalyse ergonomie de kans op werkgebonden klachten aan het bewegingsapparaat (MSA) weer. Door dit structureel voor alle werkposten te doen, kent men de prioriteiten en kan men gerichte preventieve maatregelen nemen. Deze kan men kaderen in een jaaractieplan en globaal preventieplan zodat de nodige tijd voor budgetten en aanpassingen kan genomen worden.
Risicoanalyse ergonomie met Ergoscore
Ergoscore is een snelle en eenvoudige online tool om een risicoanalyse ergonomie van alle werkposten uit te voeren. Dit start met het opsporen van ergonomische risico’s zoals tillen, trekken en duwen, repetitief werken, staand werken, geknield werken, zittend werken, werken met beeldschermen, enz… Daarna focust de tool zich op de ergonomische risicofactoren. Dit gaat over de tijd, intensiteit, houding en omstandigheden. Deze kan men participatief bevragen met de medewerkers en leidt tot een kwantitatieve score. Daarna stelt Ergoscore zelf preventiemaatregelen voor om het risico te verminderen. Op die manier wordt men zonder veel voorkennis door een risicoanalyse ergonomie geloodst. Dit kan men toepassen bij het ontwerp van nieuwe werkposten ofwel bij bestaande werkposten op een systematische manier.
Preventiemaatregelen met TOP aanpak
Effectieve preventie van MSA volgt de preventiehiërarchie of de TOP aanpak. Technische oplossingen (T) kunnen het risico bij de bron aanpakken. Automatisatie bij repetitief werk of tilliften bij transfers van zorgvragers schakelen de manuele belasting uit. In de ontwerpfase kan men bij trekken of duwen over meer dan 60m steeds een aangedreven transport voorzien of een tilhulp bij het tillen van meer dan 25kg. Technische maatregelen kunnen ook het risico verminderen. Beeldschermwerk op een groot scherm of verstelbare werktafels resulteren in een betere houding. Rollenbanen die schuiven toelaten in plaats van tillen verminderen dan weer de intensiteit. Het herstellen van oneffenheden in de vloer verbeteren de omstandigheden tijdens het trekken en duwen.
Preventiemaatregelen op het niveau van de organisatie (O) gaan de blootstelling aan het risico verminderen. De risicofactor tijd wordt hiermee vooral aangepakt. Afwisselen tussen staand en zittend werken, rotatie tussen tillen en repetitief werken binnen een werkdag, zorgen voor variatie in fysiek werk en verminderen éénzijdige overbelasting. Andere voorbeelden zij het inbouwen van een buffer of taakuitbreiding bij repetitief werken. Tot slot zijn er persoonlijke maatregelen zoals kniebeschermers bij geknield werken of een exoskelet bij statische houdingen. Ook opleiden en informeren over werkmethodes valt hieronder. Deze staan onderaan de preventiehiërarchie wat betekent dat ze minder effectief zijn in de preventie van MSA.
Secundaire en tertiaire preventie MSA
De secundaire preventie van MSA betekent dat men gaat ingrijpen wanneer medewerkers werkgerelateerde klachten aan het bewegingsapparaat ontwikkelen. In de definitie van musculoskeletale aandoeningen (MSA) staat immers dat deze ontstaan of verergeren door het werk. Men kan dan reactief werkposten gaan analyseren en zoeken naar verbeteringen. Dat klinkt gemakkelijker gezegd dan het in de praktijk is. Aanpassingen aan bestaande werkposten vragen vaak tijd en geld. Toch blijft deze stap in preventie van MSA zinvol en maakt het onderdeel uit van een ergonomiebeleid.
De tertiaire preventie van MSA gaat meer over de re-integratie van medewerkers die zijn uitgevallen met locomotorische klachten. Aanpassingen aan de werkpost of aangepast werk zijn interventies waarbij de rol van de ergonoom cruciaal is. De succesfactor hangt echter af in welke mate men reeds in de primaire preventie bezig is met ergonomie. Men kan dweilen, maar de kraan dichtdraaien blijft het meest effectief. Dat geldt ook om re-integratie via aangepast werk mogelijk te maken. Daarvoor heeft men een structurele risicoanalyse ergonomie nodig. Deze geeft dan een overzicht welk takenpakket een medewerker wel nog kan zonder de gezonde medewerkers te overbelasten.
Preventie MSA
Preventie van klachten aan het bewegingsapparaat zijn een samenspel van het verminderen van de belasting op het werk (ergonomie) en het verhogen van de belastbaarheid van de medewerker (bewegen, roken, alcohol, voeding en ontspanning). De definitie van MSA of musculoskeletale aandoeningen in de wetgeving omvat echter de werkgebondenheid of de factoren waarop de werkgever impact heeft. Het verminderen van de belasting is de verantwoordelijkheid van de werkgever, het is ook aan de werknemer om te werken aan zijn belastbaarheid. Het staat een werkgever uiteraard ook vrij om in te zetten op gezondheid of de levensstijl van zijn medewerkers.
* Risicoanalyse ergonomie
Ergoscore – risicoanalyse ergonomie – TOP maatregelen – ergonomie en re-integratie – musculoskeletale aandoeningen – preventie MSA