Het meten van de hartslag is een eenvoudige methode om de intensiteit van een inspanning te bepalen. In de sportwereld is de hartslag daarom reeds goed ingeburgerd. Ook op het werk kan men zo het risico vermoeidheid of “energetische belasting” in kaart brengen. Op basis van leeftijd, geslacht, lengte en gewicht berekenen de modellen dan het energieverbruik. Voordelen zijn gemakkelijk en goedkoop, nadeel is dat ook niet-werkgerelateerde factoren een rol spelen: warmte, emotie, voeding, conditie,…
Intensiteit
Bij de start van de metingen bepaalt men de hartslag in rust op het begin van de werkdag. Daarvoor laat men de medewerker 10′ zitten in rust zonder afleiding. Daarna kan de werknemer gewoon aan het werk. De hartslagmeter registreert continu de hartslag of inspanningsgraad. Aan het eind van de werkdag kan men de gemiddelde hartslag berekenen per dag of per taak. Daartoe gebruikt men de formule van Karvonen zoals in de sportwereld:
- HFrust: laagst gemeten hartslag na 10 minuten zitten
- HFmax: 220 – leeftijd
- HFwerk: gemiddelde hartslag gedurende hele werkperiode
Op basis van % intensiteit kunnen werkzones met een bijhorende risicograad afgebakend worden voor een 8 uur durende werkdag:
Volhoudduur
Bij fysiek halfzwaar en zwaar werk is het aangeraden de werkduur in te korten. De duur dat een bepaalde intensiteit kan volgehouden worden, kan berekend worden uit onderstaande formule (%intensiteit van 15% is 0,15 in de formule):
Enkele voorgerekende grenswaarden zijn:
- 12 uur: 16% max. intensiteit
- 10 uu: 20%
- 8 uur werken: 24,5%
- 6 uur werken: 30,5%
- 4 uur werken: 39%
Interpretatie hartslag
Een aanvaardbare werkbelasting betekent dat er een evenwicht is tussen de fysieke belasting en de cardiorespiratoire capaciteit gedurende 8 uur werken. De hartslag zal zich dan stabiliseren. Een verhoging van deze steady state hartslag met 10 slagen per minuut op het einde van een werkdag, is een duidelijk teken van vermoeidheid en werd als grens van aanvaardbaarheid gehanteerd. De waarden zijn goed toepasbaar op taken waarin vooral de onderste ledematen gebruikt worden (wandelen, trappen). Uitgedrukt in % VO2max is de grens voor 8u werken 34%.
Toepassingen
De wetgeving rond rustzitplaatsen en werkzitplaatsen stelt dat bij vermoeiend werken deze aanwezig moeten zijn ofwel dat men extra pauzes dient te voorzien. Om hier op een objectieve manier uitspraak over te doen, zijn metingen een meerwaarde. De resultaten zijn wel sterk afhankelijk van de conditie van de medewerker.
De wetgeving rond thermische omgevingsfactoren geeft een minimum en maximum temperatuur op het werk in functie van de zwaarte van het werk. Deze kan men inschatten op basis van schalen. Het meest nauwkeurig is uiteraard het bepalen van de zwaarte van het werk door de hartslag.
* Bron:
Wu H-C, Wang M-J 2002. https://doi.org/10.1080/00140130210123499
* Vermoeidheid
VAS schaal – Borg schaal – need for recovery – hartslag