Jobrotatie is het afwisselen tussen verschillende jobs of taken op een gestructureerde manier. Doel is minder lichamelijke klachten, meer flexibiliteit en meer jobtevredenheid. De resultaten bij fysieke jobs zijn echter gemengd. Een succesvolle jobrotatie heeft immers een aantal randvoorwaarden: afwisseling in belasting, piekbelasting vermijden, opleiding en draagvlak creëren.
Afwisselen in belasting
Jobrotatie is vaak een strategie om vermoeidheid van een specifieke lichaamszone te verlichten. De afwisseling gebeurt dan ook te gebeuren binnen eenzelfde dag en tussen taken die telkens een andere lichaamszone belasten. In een supermarkt doet men aan de kassa zittend en repetitief werk (<3kg). Dit kan men dan afwisselen met het vullen van de rekken in de winkel, waarbij men staand werkt en moet tillen (>3kg). Zo ontstaat er een rotatie tussen zitten en staan, tussen repetitief werk en tillen.
Om effectief te zijn moet jobrotatie een afwisseling crëeren tussen ergonomische risico’s. Wanneer men in een productiebedrijf afwisselt van de ene repetitieve job naar de andere, dan zal er weinig of geen winst zijn op vlak van lichamelijke belasting.
Piekbelastingen vermijden
Jobrotatie is vaak een voorgestelde maatregel om piekbelastingen te verdelen over meerdere medewerkers. Dit werkt echter niet, er zal juist meer overbelasting zijn. De verklaring hiervoor ligt in de fatigue failure theory. Deze stelt dat men ook overbelasting kan ontwikkelen door een hoge kracht aan een lage frequentie.
Door jobrotatie zullen meerdere mensen een taak uitvoeren met een verhoogd risico op overbelasting. De frequentie verminderen is dan geen effectieve oplossing. Men dient eerst de piekbelasting weg te werken. In de preventiehiërarchie staat jobrotatie dan ook niet bovenaan. Eerst moet men de bron aanpakken.
Opleiding
In een systeem van jobrotatie kunnen de medewerkers verschillende taken uitvoeren. De vraagt de nodige investering in opleiding. Op die manier kunnen medewerkers zich wel blijven ontwikkelen en roesten ze niet vast in een job. Het is een strategie die men ook inzet voor werkbaar werk om langer moet goesting te kunnen werken.
Ander voordeel van polyvalente medewerkers is dat men makkelijker afwezigheden kan opvangen en meer mogelijkheden heeft bij re-integratie. Medewerkers zijn breder inzetbaar. Het Goldilock principe beschrijft ook hoe men op deze manier de gepaste belasting voor elk individu kan samenstellen. Een vuistregel is om zitten, staan en bewegen af te wisselen.
Draagvlak creëren
Doordat medewerkers zich kunnen ontwikkelen, niet de hele dag hetzelfde moeten doen en meer bijdragen aan het gehele proces, neemt de jobtevredenheid toe. Dit blijkt echter ook geen evidentie bij fysieke jobs… Het introduceren van jobrotatie vereist een groot draagvlak onder de medewerkers. De ervaren voordelen moeten voor hen duidelijk zijn ten opzichte van de aanpassing die gevraagd wordt.
Het voordeel van steeds dezelfde taak te doen, is eigenaarschap en jobfierheid. Wie in een supermarkt steeds de parfumerie aanvult, heeft zijn eigen werkwijze en is fier dat zijn/haar rayon steeds in orde is. Wanneer meerdere mensen dit doen, valt dat stukje verantwoordelijkheid en fierheid weg. Bij jobrotatie moet men de voordelen dus duidelijk kunnen maken om medewerkers te overtuigen. Wie een lichte taak heeft of een taak met premie heeft, zal niet graag wisselen…