Een boekentas of schooltas vervoert elke dag heel wat gewicht. Een rugzak is daarbij de beste draagwijze met als maximum gewicht 10% van je lichaamsgewicht. Toch zijn er ook ergonomische aspecten aan een rugzak waarop je kan letten in de winkel. Het gewicht van de boekentas verminderen blijft echter een uitdaging. Dat vergt een gezamenlijke inspanning van school, leraar, ouders en leerlingen.
Rugzak is de beste boekentas
Boekentassen, rugzakken, schoudertassen, trolleys,… er zijn veel verschillende soorten schooltassen. Daarbij zijn op vlak van ergonomie twee principes belangrijk: gewichtsverdeling en symmetrie. Hoe dichter het gewicht zich bij het lichaamszwaartepunt bevindt, hoe gemakkelijker een schooltas is om te dragen. Een rugzak is dus beter dan een boekentas in de hand. Hoe meer symmetrisch het gewicht verdeeld is over het lichaam, hoe beter voor de rug. Een rugzak is dan opnieuw beter dan een schoudertas, op voorwaarde dat men beide schouderbanden gebruikt. Op basis van deze twee ergonomische principes is een rugzak de meest comfortabele draagwijze.
Ergonomische rugzak
Binnen het gamma van de rugzakken voor school is er uiteraard ook weer een ruime keuze. Het uitzicht is uiteraard een belangrijk criterium. Wanneer men de rugzak echter een tijdje draagt, blijken vooral de ergonomische aspecten doorslaggevend te zijn: compartimenten, verstevigde rug, brede en beklede schouderbanden en makkelijk in gebruik.
Een rugzak met compartimenten laat toe om wat structuur in de schooltas te brengen. De zware boeken, atlas, kaft, laptop,… plaatst men best zo dicht mogelijk tegen de rug. Een verstevigde rug maakt bovendien dat de rugzak beter aansluit op de rug. Een verstevigde bodem is ook interessant om de zak te laten rechtstaan zonder steeds om te vallen. Kleinere zakken aan de voorkant van de rugzak laten toe om snel de portefeuille of sleutels boven te halen. Dit bepaalt het gebruiksgemak samen met de ritssluiting en het afstellen van de banden. De schouderbanden zijn belangrijk voor het ervaren comfort. Deze mogen immers niet snijden in de oksels. Daarvoor zijn brede banden en wat dikker bekleed interessant.
Bij het aankopen van een rugzak is het raadzaam om ook rekening te houden met deze ergonomische aspecten. De rugzak uitproberen in de winkel is alvast de moeite waard.
Hoe een rugzak dragen
Bij het dragen van de rugzak gelden opnieuw de twee principes van dichtbij het lichaam en symmetrisch verdeeld. Dat betekent dat men de schouderbanden goed aanspant zodat het gewicht zich boven de broeksriem bevindt. Een loshangende schooltas op het achterwerk vraagt alleen maar meer inspanning. Door het gebruiken van de beide schouderbanden is het gewicht ook symmetrisch verdeeld over linker en rechter zijde van het lichaam. Met één schouderband zal je steeds de rug wat weg bewegen naar de andere kant. Draag je dus enkel de rechter schouderband, dan zal je de rug naar links bewegen. Hoe zwaarder de boekentas, hoe meer je dit zal doen.
Maximum 10% van het lichaamsgewicht
Een goede rugzak is één, hem niet te vol laden is twee. Een goed streefgewicht is maximaal 10% van je eigen lichaamsgewicht. Voor wie 50kg weegt, mag de boekentas dan maximaal 5kg zwaar zijn. Dat is niet veel… In onderzoek kijkt men naar verschillende gewichten van boekentassen en dan het effect op de houding van de rug of de manier waarop je wandelt. Bij 10% van het lichaamsgewicht zijn de veranderingen verwaarloosbaar ten opzichte van het wandelen zonder boekentas. Bij een boekentas die 15% van je lichaamsgewicht weegt, ga je echter wel de romp meer naar voor buigen, meer buiten adem zijn of je gangpatroon aanpassen. Het kantelpunt ligt dus ergens tussen 10 en 15% van het lichaamsgewicht. Een veilige grens voor het gewicht van een schooltas is daarom 10% van je lichaamsgewicht.
Gewicht boekentas verminderen
Leerlingen sleuren echter heel wat spullen mee die ze die dag niet nodig hebben in de klas. Om het gewicht van de boekentassen aan te pakken, kan men zowel naar de school, leraar, ouders en leerlingen kijken. Een tof initiatief is trouwens om de eerste week van het schooljaar elke dag een weegactie te organiseren. Men staat dan op de weegschaal met en zonder boekentas. Het verschil is het gewicht van je boekentas. Dit maakt de leerlingen bewust en dan kan men afspraken maken.
Als school kan men kluisjes of lockers voorzien waar de leerlingen materiaal kunnen opbergen. Het sportgerief, de zware atlas, kleurgerief, boeken,… kan men daar stockeren en hoeven niet elke dag heen en weer. Als school kan men ook opteren voor losbladige systemen, waterkraantjes voorzien, een laptopbeleid ontwikkelen, enz… Laptops maakt vandaag onderdeel uit van het onderwijs, maar deze verzwaren wel serieus de boekentas wanneer deze elke heen en weer moet.
Als leraar kan men duidelijke afspraken maken welke boeken of hoofdstukken er de volgende les nodig zijn, wat men op school kan laten en wat niet,… Het invullen van de klasagenda is ook een moment om het benodigde materiaal te vernoemen. Ouders kunnen ook een oogje in het zeil houden bij het maken van de boekentas. Is echt wel alles nodig?
* Boekentas
Ergonomische aspecten rugzak – draagwijze boekentassen – gewicht boekentas