Trillingen in een vorkheftruck kan men verminderen door een vlakke ondergrond, een luchtgeveerde zetel en het verlagen van de rijsnelheid. Deze praktijkstudie toonde het effect aan van deze drie ergonomische interventies. Het aanpassen van de ondergrond had daarbij het grootste effect. Doel was de hoeveelheid trillingen in de vorkheftruck beneden de actiewaarde van 0,5 m/s² te brengen voor bestuurders die de hele dag moeten orderpicken…
Vlakke ondergrond
De bestaande vloer waren grote betonnen platen. Deze lagen echter niet meer gelijk zodat er veel drempels en oneffenheden waren. Dat zorgt voor trillingen. In een ander magazijn was de ondergrond daarom reeds vernieuwd. Door de trillingen op deze vlakke beton te vergelijken met de oude vloer kon het effect van een effen rijvlak gemeten worden. De hoeveelheid trillingen was 39% lager .
Het verbeteren van de ondergrond is een heel effectieve preventiemaatregel. Het is de eerstelijns verdediging tegen trillingen. Een vermindering van 39% was een gemiddelde over de metingen met een lucht en mechanisch geveerde stoel, met hoge en lage rijsnelheid. Wanneer men enkel naar de metingen met een mechanisch geveerde zetel zou kijken, was het effect nog groter. De hoeveelheid trillingen was dan zelfs met 46% gedaald.
Een vlakke ondergrond was in deze studie noodzakelijk om de trillingen beneden de wettelijke actiewaarde van 0,5 m/s² te krijgen. Langs de andere kant was enkel het vernieuwen van de vloer alleen ook niet voldoende. Het moest steeds gecombineerd worden met een andere preventiemaatregel: een luchtgeveerde stoel of lagere rijsnelheid.
Figuur: Vlakke ondergrond (links) en oneffen ondergrond (rechts)
Luchtgeveerde zetel
Het invoeren van een luchtgeveerde zetel met automatische gewichtsinstelling verminderde de lichaamstrillingen met 22% ten opzichte van een mechanisch geveerde bestuurderszetel. Deze maatregel werd dan ook opgenomen in de aankoopstandaard van nieuwe vorkheftrucks.
Op een oneven ondergrond was het effect van de luchtgeveerde zetel zelfs 28%. De ophanging van de bestuurderszetel is de laatste verdedigingslijn tegen trillingen. Wanneer de ondergrond en snelheid niet optimaal zijn, dan wordt de ophanging des te effectiever of belangrijker. Omgekeerd bij een vlakke ondergrond en met een lage rijsnelheid bleek er geen voordeel van een luchtgeveerde stoel (0%).
Een mechanisch geveerde zetel is vooral effectief voor zwaardere bestuurders (>112 kg). Voor lichtere operatoren (<84 kg) is er echter nauwelijks demping van de trillingen. Dat verklaart wellicht waarom waarom in deze studie het effect van een luchtgeveerde zetel zo groot was. Het gewicht van de bestuurders varieerde tussen 70 en 100 kg. Een luchtgeveerde stoel is even effectief voor elke gewichtscategorie zodat vooral de lichtere en middelzware bestuurders hiervan voordeel zullen hebben ten opzichte van de mechanisch geveerde stoel.
Figuur: Mechanisch geveerde (links) en luchtgeveerde (rechts) bestuurderszetel.
Rijsnelheid
De maximale rijsnelheid werd ingesteld op 8 km/u en 15 km/u waarbij de bestuurders zo snel mogelijk mochten werken of zo hard mogelijk rijden. Dit gaf een verschil van 26% in trillingsniveaus. Het effect in reële werkomstandigheden met meerdere collega’s op de vloer zal waarschijnlijk lager zijn. De rijsnelheid van 15 km/u in beladen toestand was bijna niet haalbaar.
De vorkheftruckbestuurders vonden de lage snelheidslimiet ook niet interessant. Ze wilden hun werktempo zelf kunnen bepalen: in onbeladen toestand harder rijden, in beladen toestand ongeveer 8 km/u. Op vlak van trillingen is dat niet zo logisch omdat onbelast steeds hogere trillingswaarden werden gemeten. Het subjectieve gevoel van snelheid is hier bepalend.
Andere factoren
In een labostudie werd reeds geëxperimenteerd met cabinevering. Dit bleek een effectieve maatregel door de trillingen te halveren. Bij zwaardere werktuigen zoals een tractor zou dat standaard moeten zijn.
Het materiaal van de banden speelt minder een rol. In deze studie waren hadden de vorkheftrucks volle wielen omwille van mogelijke splinters op de vloer. In Amerika zijn luchtbanden meer ingeburgerd. Het efffect op trillingen zou eerder beperkt zijn.
De aandrijving van de vorkheftruck (diesel, elektriciteit, gas) heeft ook geen invloed wanneer men het gewicht van de toetstellen in rekening neemt.
* Bron: Motmans R. 2012 Reducing whole body vibration in forklift drivers. Work 41: 2476-2481.
* Trillingen:
Codex trillingen – meten van trillingen en schokken – vorkheftruck