Chrirurgische mondmaskers en ademhalingsbeschermingsmaskers FFP2 en FFP3 zijn algemene begrippen geworden in deze tijden van Corona. Voor een efficiënte werking moeten ze goed aansluiten op het aangezicht. Tegelijk verschijnen foto’s van afdrukken die de maskers of brillen nalaten op het aangezicht na langdurig gebruik. De balans tussen efficiënte en comfortabele mondmaskers vormen dus een uitdaging voor ergonomie.
Meerdere maten
Willen de beschermende maskers hun werk doen, dan dienen ze nauw aan te sluiten aan het gezicht. De pasvorm speelt dan een belangrijke rol. Daarom worden er vaak meerdere maten voorzien. Daarbij is de afstand tussen de neusbrug en de kin de bepalende lichaamsmaat. Het maatsysteem van mondmaskers is wel niet gestandaardiseerd zodat je bij elk merk apart moet kijken waarvoor S, M en L staan. Een betere pasvorm zorgt er ook voor dat de banden minder gaan spannen.
Alle maskers hebben banden waarmee men het masker vastmaakt achter de oren of op het achterhoofd. Dit biedt een zekere mate van verstelbaarheid. Een elastische band zorgt echter voor een verhoogde druk. Na het langdurig dragen, kan dit gaan snijden aan de oren. Om dit meer op maat te maken, bedacht Vives Hogeschool de Earbuddy. Een verbindingsstuk op het achterhoofd laat toe de band op maat te bevestigen.
Neussponsje
De bovenrand van een mondmaskers heeft bovenaan een neusbeugel. Dit is een metalen strip die men over de neusbrug van boven naar beneden over het aangezicht dient aan te duwen. Op die manier sluit het masker goed af. Om goed te werken, dient er dus druk te zijn. Dat zijn de afdrukken die soms in het aangezicht blijven staan na veelvuldig en langdurig gebruik.
Om de drager meer comfort te geven, bestaan er ook ademhalingsbeschermingsmaskers met een sponzen neusbrug. Op vlak van ergonomie hebben deze de voorkeur. Een mondmasker raakt ook verzadigd na enkele uren en wordt dan best vervangen. De weerstand tegen het inademen neemt dan immers toe.
Efficiëntie
Het onderscheid tussen de verschillende mondmaskers ligt in de efficiëntie van het filteren. Een FFP2 en FFP3 masker beschermen zo de drager voldoende tegen druppeltjes en aërosol die de micro-organismen transporteren. De filterefficiëntie van deze beschermingsmaskers staat beschreven in de Europese norm, EN149. In China spreekt men dan weer van N95 en KN95 maskers, wat overeenkomt met FFP2.
Een chirurgisch masker beschermt niet de drager, maar wel de omgeving . Het biedt een afsluiting van de druppeltjes bij hoesten, niezen en praten. Wanneer men de sociale afstand niet kan respecteren, kan het dragen van deze maskers elkaar beschermen. Daarom beginnen mensen zelf mondmaskers te maken.
Als filter gebruikt men katoenen doeken, sjaals, filters van stofzuigers, enz… Om de efficiënte te beoordelen kan men dit vergelijken met een chirurgisch mondmasker. Het Coronavirus heeft een grootte van 0,1 µm. Als men bekijkt hoeveel % van de partikels van 0,02µm worden tegengehouden, bekomt men volgende resultaten [1]:
Keukenpapier als filter is niet in deze lijst opgenomen. De resultaten zijn ook beduidend minder goed. De filter van een stofzuiger bleek wel een efficiënt materiaal. Toch bevelen de onderzoekers in hun conclusie de kussensloop en 100% katoenen T shirt aan. Het comfort of de ademende eigenschappen spelen immers ook een rol.
Comfort
Het comfort van een mondmasker wordt bepaald door hoe goed men nog kan ademen. Bij de beschermende FFP2 maskers bestaan er varianten met een uitademventiel. Deze verbeteren het comfort tijdens het ademen. Vooral het uitademen gaat gemakkelijker met een ventielklep. De uitgeademende lucht zal minder neerslaan in de filter zodat deze goed doorlaatbaar blijft. Dit vermijdt een benauwd of kortademig gevoel bij de dragers. Bij een FFP3 masker is het materiaal zo dik dat steeds een ventiel nodig is. Een ventiel beschermt de omgeving echter niet.
Bij de zelfgemaakte maskers, kan men ook kijken naar hoe ademend de materialen zijn geven. Bij metingen vormt het chirurgisch mondmasker de referentie (0%). Dat levert dan volgende resultaten op [1]:
- Kussensloop: +26%
- 100% katoenen T shirt: +18%
- Sjaal: +17%
- Keukenhanddoek: -38%
- Filter stofzuiger: -95%
Deze resultaten geven meteen de verklaring waarom kussensloop of katoenen T-shirts worden aanbevolen als materiaal om zelf mondmaskers te dragen. Deze materialen zijn meer ademend en comfortabel om te dragen. De efficiëntie is wel duidelijk minder dan een chirurgisch masker, maar beter dan niets…
Bron:
[1] Davies ea 2013 Testing the efficacy of homemade masks: would they protect in an Influenza pandemic? Disaster Medicine and Public Health Prepardness7 (4): 413-418. doi.org/10.1017/dmp.2013.43