Fysiek zwaar werk gaat gepaard met meer gevallen van ischemische hartaandoeningen op middelbare leeftijd. Nog sterker was het verband met meer sterfte door deze hartklachten. Bij ischemische hartklachten is de bloedtoevoer naar het hart onvoldoende, meestal door een vernauwing van de kransslagaders. Deze relatie wordt bovendien versterkt door een lage fysieke fitheid in de jeugdjaren. Minder fysiek zwaar werk en een betere fysieke fitheid werken beschermend tegen hartaandoeningen.
Objectieve meting
Deze studie volgde 284 436 Zweedse mannen over 14 jaren op. De sterkte daarbij was dat de onderzoekers objectieve parameters gebruikten voor zowel de fysieke zwaarte van het werk als de fysieke fitheid. De fysieke werkbelasting werd vastgesteld met een Job Exposure Matrix (JEM). Deze keek naar het tillen, vermoeiend werk, buigen en draaien, en werken boven schouderhoogte. De fysieke activiteit op werk werd dan ingedeeld in drie categorieën: laag, gemiddeld of hoog.
De fysieke fitheid werd gemeten via een maximale fietstest tijdens de militaire keuring. De legerdienst was voor deze populatie nog verplicht voor alle mannen. De fysieke fitheid werd eveneens ingedeeld in drie niveaus. Daarnaast inventariseerden de onderzoekers ook de leeftijd, BMI, sociaal-economische status, cognitieve prestaties, opleiding, roken en alcohol op jonge leeftijd.
Meer hartaandoeningen
Fysiek zwaar werk was geassocieerd met een 34% hoger risico op ischemische klachten en met een 93% hoger risico op sterfte hierdoor. Dit was vergeleken met de groep die fysiek licht werk deed. Een hoge fysieke werkbelasting op middelbare leeftijd hangt samen met een verhoogd risico op hartaandoeningen.
Hetzelfde kon men vaststellen voor de fysieke fitheid. Een lage fysieke fitheid in de jeugdjaren ging gepaard met een hoger risico op hartaandoeningen onafhankelijk van de werkbelasting. Ook na correctie bleven voor de factoren op jonge leeftijd, bleven de verbanden betekenisvol.
Gecombineerd effect
Mannen met de combinatie van een fysiek zwaar beroep op middelbare leeftijd en een lage fysieke fitheid op jonge leeftijd, hadden de hoogste risico’s op hartaandoeningen. Het risico op ischemisch hartklachten en de sterfte hierdoor waren respectievelijk met 49% en 126% verhoogd. Het was ook opvallend dat vooral de mannen met een lage fysieke fitheid op jonge leeftijd terecht kwamen in de fysiek zware beroepen met een hoge fysieke activiteit. Er is een verwevenheid met de sociaal economisch status.
Na correctie met de andere leefstijlfactoren op jonge leeftijd, bleek het verband tussen ischemische hartklachten het hoogst voor de middelste groep van fysieke activiteit op het werk. Wellicht speelt hier ook het healthy worker effect. Enkel de meest gezonde mensen kunnen het fysiek zware werk volhouden, de mannen met een mindere gezondheid vallen vroeger uit. Zo heeft men in de zwaarste categorie van fysieke activiteit op het werk dan mogelijks minder hartaandoeningen. Voor de sterfte door ischemische hartklachten was dat niet het geval. Hoe zwaarder het werk, hoe meer sterftes.
Preventie
Het verminderen van het fysiek zwaar werk en het verhogen van de fysieke fitheid zijn twee strategieën om het risico op hartaandoeningen te verminderen. De onderzoekers kijken dan vooral naar fysieke activiteit in de vrije tijd voor mensen met een fysiek zware job. Bewegen buiten het werk is dus ook belangrijk voor mensen die al veel bewegen op het werk. Zolang nog niet iedereen sportman is in zijn vrije tijd, blijft het toch ook zinvol om de fysieke belasting te verminderen. Deze én-én-aanpak zal ook de musculoskeletale klachten ten goede komen.
* Bron
Berglund ea 2025. Association between high occupational physical workload and ischaemic heart disease, and the influence of cardiorespiratory fitness in 284 436 Swedish men. European Journal of Preventive Cardiology (2025) 00, 1–9. https://doi.org/10.1093/eurjpc/zwaf344
* Zwaar werk
Langdurige ziekte – rugpijn – radiculair syndroom