Oudere medewerkers die fysiek zwaar werk doen, zijn dubbel zoveel langdurig ziek ten opzichte van de collega’s met lichter werk. Dit was de uitkomst van een longitudinale studie in Denemarken die 69.117 mensen door de jaren heen opvolgde. De impact van fysiek zwaar werk is zichtbaar op alle leeftijden, maar neemt wel toe met de jaren. Een effectieve aanpak voor langdurig zieken heeft dus ook oog voor ergonomie.
Fysiek zwaar werk
Om jobs te rangschikken van fysiek zwaar naar licht werk, bekeek men zeven ergonomische risico’s en de bloostellingsduur. De medewerkers vulden zelf in hoeveel % van de werktijd ze moesten tillen, trekken/duwen, repetitief werken, werken in ongunstige houden, staand of geknield werken. Het gewogen gemiddelde van deze ergonomische risico’s leverde een “ergonomie index” op. Een gemiddelde score van meer dan 30, was de definitie van fysiek zwaar werk.
| 100% | 75% | 50% | 25% | 12,5% | 0% | |
| Tillen en dragen | ||||||
| Trekken en duwen | ||||||
| Zelfde armbeweging per minuut | ||||||
| Gebogen of gedraaide rug | ||||||
| Boven schouderhoogte | ||||||
| Staand werken | ||||||
| Knielen en hurken |
De taken die onder fysiek zwaar werk vallen zijn:
- Schilder 47,1
- Metser 43,8
- Timmerman 40,8
- Kuiser 40,4
- Beenhouwer/bakker 39,3
- Productie 38.3
- Kapper 37,8
Langdurige ziekte
De grote groep van bijna 70.000 mensen werd gedurende twee jaar opgevolgd. Het jaar voorafgaand aan de studie mochten ze niet langdurig afwezig zijn geweest. De definitie van langdurige ziekte was daarbij een afwezigheid van minstens zes weken aaneengesloten binnen de twee jaar na het afnemen van de vragenlijst over de ergonomische risico’s.
De beroepen met de laagste fysieke belasting, met een ergonomie index van minder dan 10, gelden als referentie. Bij de jonge medewerkers (20 jaar) vertoonde de groep die fysiek zwaar werk deden, 17% meer langdurige ziekte. Dit effect nam toe met de leeftijd tot 57% meer langdurig ziekteverzuim bij de 40-jarigen en tot 109% voor de 60-jarigen. Dat is meer dan dubbel zoveel. De impact van de fysieke belasting neemt dus toe met de leeftijd.
In de groep van jonge medewerkers werden tijdens deze studie 4,3% langdurig ziek. Bij de oudere groep was dat 14,4% op een periode van zes jaar tijd. Dat staat in schril contrast met het optrekken van de pensioenleeftijd. Dat blijkt voor veel mensen met fysiek zwaar werk gewoon niet mogelijk.
Wanneer men spreekt over langdurig ziekte gaat het vaak over de psychosociale factoren, depressieve symptomen en gezonde leefstijl. Het effect van het fysiek zwaar werk op lang verzuim staat hier los van voor de groep 40-ers en 60-ers.
Pensioendebat
Het is duidelijk dat bij werkbaar werk men oog dient te hebben voor fysiek zwaar werk. Enerzijds is er het verhogen van de pensioenleeftijd en het financieel ontmoedigen om vroeger te stoppen met werken. Daartegenover staat echter dat het aantal gezonde jaren afneemt en oudere medewerkers meer langdurig ziek zijn. Met de leeftijd neemt de belastbaarheid af, waardoor dezelfde belasting relatief zwaarder wordt. Dat verklaart waarom de impact van het fysiek zwaar werk toeneemt met de leeftijd.
Mensen met fysiek zwaar werk leven bovendien minder lang. Ze genieten dus minder lang van hun pensioen terwijl ze even lang afdragen aan de overheid. Bijkomend is het aantal kwaliteitsvolle jaren na het pensioen ook duidelijk minder. Deze argumenten steunen de idee van een lijst van zware beroepen die vroeger op pensioen kunnen. Het sociaal overleg dat die lijst moet vastleggen, is echter niet altijd even objectief.
Vanuit preventief oogpunt moet er ook meer aandacht komen voor ergonomie omdat de fysieke jobeisen te verminderen. Automatisering en robotisering zullen daar zeker toe bijdragen, maar de resttaken of de nieuwe jobs dienen dan wel de mens centraal te stellen.
Lees ook:
WAI – huis van werkvermogen – werkbaar werk – oudere werknemers – langer werken – zwaar werk – KB re-integratie