Trekken en duwen is alomtegenwoordig bij het intern transport. Codex VIII.3 Manueel hanteren van lasten stelt dat men in de eerste plaats het manueel trekken en duwen dient te vermijden. Als dat niet kan is er een risicoanalyse trekken en duwen nodig met passende maatregelen. De medewerkers dienen ook een opleiding te krijgen rond de correcte werkmethodes.
1. Opsporen (Ergonomie Check)
Trekken en duwen is het best gekend als het transporteren van rollend materieel: steekwagens, karren, transpalletten,… alles op wielen. Toch is trekken en duwen nog ruimer. In de zorg is bijvoorbeeld het verplaatsen van personen in bed ook een vorm van trekken. Het schuiven van voorwerpen is dan weer vaak duwen. Trekken en duwen kan globaal met het hele lichaam zijn of lokaal enkel vanuit de armen.
2. Bespreken (Focus Ergonomie)
In het participatieve overleg met de medewerkers is het interessant informatie te bekomen over volgende risicofactoren:
- Herhaling, duur of afstand
- Gewicht of krachten
- Wielen
- Ondergrond
- Omstandigheden
3. Analyseren (KIM trekken en duwen)
Het berekenen van het risico op overbelasting kan door middel van de KIM trekken en duwen. Deze methode is enkel geschikt voor rollend materieel. Daarbinnen wordt wel een brede waaier van transportmiddelen beschreven, van een kruiwagen tot een transpallet. Ook kranen en rolbruggen zijn opgenomen. Voor de andere vormen van trekken en duwen kan men de vereiste krachten effectief opmeten.
4. Meten (Liberty Mutual)
Trek- en duwkrachten kan men namelijk meten met een dynamometer. De gestandaardiseerde manier van consistente metingen staat beschreven in de ISO11228-2. Voor de interpretatie van de gemeten kracht vormen de Liberty Mutual grenswaarden de referentie. Ze vervangen bovendien de gekende Snook tabellen. De grenswaarden zijn van toepassing voor het trekken/duwen met twee handen en inzet van het hele lichaamsgewicht. Voor bediening met één hand of draaibewegingen echter zijn er de Ohio State richtlijnen rond trekken en duwen. Voor duwen en trekken vanuit de armen, kan de EN1005-3 helpen.
5. Aanpakken (oplossingen)
De risicoanalyse trekken en duwen omvat ook maatregelen. Bronaanpak staat voor het uitschakelen van het manueel trekken en duwen. Naast aangedreven transportmiddelen, kan de aan- en afvoer van materialen vaak geautomatiseerd worden via AGV en AMR. Optimaliseren van bestaande karren kan door te kijken naar de wielen (diameter, materiaal, opstelling), het traject (afstand, ondergrond, obstakels), handgrepen (verticaal, verstelbaar), omstandigheden (ruimte, stoppen, nauwkeurigheid),…
* Risicoanalyse:
Tillen – trekken en duwen – repetitief werken – staand werken – geknield werken – beeldschermwerk