Tillen van lasten is vaak voorkomend ergonomisch risico. In veel fysieke jobs moet er immers nog veel manueel getild worden. Om te komen tot oplossingen voor het tillen van lasten kan men inzoomen op de risicofactoren die het tillen zo belastend maken. Deze geven immers ook de aanzet naar oplossingen toe:
- Frequentie: niet meer tillen of minder vaak tillen
- Houding: hoogte aanpassen en reikafstand verminderen
- Gewicht: minder gewicht tillen
- Omstandigheden: ruimte creëren en een grip verbeteren
Frequentie verminderen
Enkelvoudige taken met tillen kunnen makkelijk door een robot overgenomen worden. Deze schakelt het manueel tillen bij de bron uit. Aan het einde van een inpaklijn waar steeds dezelfde dozen op een pallet dienen gestapeld te worden, is een robot een goede keuze. Bij afvalophaling met een zijlader dient men niet meer zelf te tillen. Een andere bronaanpak zijn de hulpmiddelen die het manueel tillen overnemen. Een vacuümzuiger kan zware zakken makkelijk opnemen, een tilhulp met zuignappen is standaard bij het behandelen van glas.
Een andere manier om de frequentie te verminderen is om onnodige tilhandelingen te vermijden. Dit kan door een mobiele drager, transportband of kar. In de supermarkt worden dranken op de pallet geleverd en zo in de winkel geplaatst. In een kringloopwinkel kan men zware binnenkomende meubels op wieltjes zetten zodat men het gewicht niet meer moet tillen tot aan de effectieve verkoop. Een transportband vermindert het dragen, een geïntegreerde weegschaal schakelt weer een extra tilbeweging uit. Een kar is een meer mobiele oplossingen om tillen en dragen te verminderen.
Hoogte aanpassen
De houding is heel zichtbaar bij het tillen en dat doen we vaak met een gebogen rug. Toch bestaan er verschillende hulpmiddelen om de tilhoogte aan te passen. Een schaartafel, vast of mobiel, brengt de onderste doos op heuphoogte zodat men niet meer moet bukken. Bij een hoge stapel maakt een schaartafel met put in de grond het mogelijk om ook de bovenste doos op heuphoogte op te nemen. In een magazijn kan men lege palletten onder een lage stapel plaatsen, zodat de minimumhoogte hoger komt. Orderpicken doet men bij voorkeur met een in hoogte verstelbare transpallet.
Kan de hoogte niet aangepast worden, dan kan men de hoogte van de operator aanpassen. Een manrider is een verstelbaar platform voor de operator zodat deze bij het laden en lossen van containers steeds op een goede hoogte staat.
Reikafstand verminderen
De horizontale reikafstand is een belastende factor tijdens het tillen omwille van het hefboomeffect. Een draaischijf maakt het mogelijk dat men deze dozen steeds tot dicht tegen het lichaam draait. Men zou ook eerst de ene helft kunnen afstapelen, waarna de volledige pallet wordt gedraaid met een vorkheftruck. Een reikstok is een andere oplossing om die achterste dozen dichterbij te brengen. Dat kan zowel in de hoogte als op grondniveau.
Een kanteltafel is een andere oplossing die de reikafstand vermindert. Door een gekantelde opstelling worden de goederen beter bereikbaar en dient men minder te bukken en te reiken. Dit mechanische bestaat in verschillende varianten: tafels, transpalletten, liften,… met kantelsysteem.
Gewicht verminderen
Minder gewicht kan men bereiken door bijvoorbeeld een maximumgewicht in te voeren. Het gemiddeld gewicht zal daardoor dalen en de zware pieken komen niet meer voor. Bij herhaald tillen is maximum 15kg een goede richtlijn.
Door goederen in een lichter materiaal te maken of met minder materiaal te maken, kan het tilgewicht eveneens dalen. Een voorbeeld zijn gipsblokken die eenzelfde stevigheid garanderen, maar toch met meer openingen. Een metalen as vervangen door een kunststof as weegt uiteraard ook minder voor de operator.
Gewicht verminderen is echter niet altijd evident. Wanneer men het gewicht echter kan schuiven, rollen of kantelen, dan daalt ook het effectieve gewicht. Aan een kassa kan men in principe zwaardere stukken schuiven voor de 3D scanners zonder het gewicht effectief te moeten optillen. Een baar of heftafel kan ook schuiven van goederen stimuleren.
Een exoskelet tenslotte kan men ook bij gewicht verminderen plaatsen. Het gewicht zelf zal uiteraard niet veranderen, maar het gewicht van de romp zelf wordt wel ondersteund door het exoskelet. De romp is toch ook goed voor 60% van het lichaamsgewicht. In eerder statische taken kan dit een ondersteuning zijn.
Grip verbeteren
Twee bepalende risicofactoren van omstandigheden zijn voldoende ruimte en een goede grip op de lasten. Een doos met een uitsparing voor de vingers is makkelijker te heffen dan zonder. Voor onhandige of omvangrijke vormen zoals tegels of glas kan men de grip verbeteren door een soort handvat met zuignap of klemsysteem. Deuren kan men zo ook makkelijker verplaatsen met een haak. Een goede grip hoort daarom zeker bij de goede oplossingen om te tillen.
Ruimte creëren
Voldoende ruimte is nodig om een goede tilhouding te kunnen aannemen en dichtbij de last te kunnen gaan staan. Een vrije bewegingsruimte van minimum 90x90cm is nodig om vlot te kunnen tillen. Men zal dan ook spontaan de voeten verplaatsen om zo het tillen met een gedraaide rug te vermijden. Zet een transpallet dus steeds voldoende ver af van de pallet en geef jezelf ruimte. Voor de voeten is er minstens 15cm breedte nodig om de voet ergens langs te kunnen plaatsen. Soms kan het interessant zijn om twee palletten tegen elkaar te plaatsen zodat aan de andere kant extra voetruimte ontstaat.
Tillen van lasten komt veelvuldig voor in de praktijk en is een belangrijke oorzaken van rugpijn door het werk. Gelukkig zijn er ook verschillende oplossingen voor het tillen te bedenken, die zichzelf snel terugverdienen door afwezigheid door lichamelijke klachten terug te dringen.
* Oplossingen:
Tillen – trekken en duwen – repetitief werken – staand werken