Wat doet het Mainz Dortmunder Dosis model?
In de beroepsziektelijst van Fedris staat code 1.605.03 voor een geobjectiveerd mono- of polyradiculair syndroom veroorzaakt door het tillen van zware lasten of mechanische trillingen. De blootstellingscriteria voor het tillen zijn gebaseerd op het Mainz Dortmunder Dosismodel. Deze bepaalt de drukbelasting ter hoogte van de tussenwervelschijf L5-S1 ingevolge van beroepsactiviteiten. Fedris gebruikt deze methode voor de erkenning als beroepsziekte.
Hoe werkt het Mainz Dortmunder Dosis model?
Stap 1: Belastende activiteiten
Na een taakanalyse worden alle taken opgelijst die de werknemer doorheen de dag uitvoert. Op basis van het te tillen gewicht wordt de drukbelasting van elke activiteit bepaald. Enkel de rugbelastende taken worden in rekening gebracht:
• Gewicht met twee handen tillen van minstens 15 kg
• Een drukkracht van minstens 3,2*10³ N voor mannen of 2,5*10³ voor vrouwen
• Extreme rompbuiging (minimum 90°)
| Activiteit | Drukkracht F (N) |
| Tillen met beide handen | F = 1800 + (75 * L) |
| Tillen met één hand | F = 1800 + (130 * L) |
| Verplaatsen met beide handen | F = 800 + (75 * L) |
| Verplaatsen met één hand | F = 800 + (130 * L) |
| Dragen voor of naast lichaam | F = 1000 + (85 * L) |
| Dragen op schouder of rug | F = 1000 + (60 * L) |
| Extreme rompbuiging | F = 1,7 * 10³ |
Stap 2: Rugbelastende dag
Van alle rugbelastende taken die een werknemer doorheen de dag uitvoert wordt de dosis berekend door de druk te combineren met de duur van het tillen. Door de dosissen op te tellen, bekomt men de dagbelasting. Voor de tijdsfactor gelden volgende richtlijnen:
| Activiteit | Duur (t) |
| Tillen < 2 meter | 2,5 sec |
| Tillen 2 – 5 meter of vasthouden | 5 sec |
| Tillen voorzichtig | 7,5 sec |
| Dragen | 1 s/m |
Om als rugbelastende dag in aanmerking te komen zijn er volgende criteria:
• 50 tilbewegingen, max. 5 m ver
• 30 tilbewegingen, min. 5 m ver
• 30 minuten in extreme houding
Een dagdosis moet ten minste gelijk zijn aan 5,5*10³ Nh voor mannen en 3,5*10³ Nh voor vrouwen.
Stap 3: Rugbelasting per jaar en over jaren
De dagdosis van alle belastende dagen van een jaar worden opgeteld (minstens 60 dagen). Het jaar voorafgaand aan het radiculair syndroom moet de totale dosisbelasting minimum 625*10³ zijn geweest voor mannen en 425*10³ voor vrouwen.
Om in aanmerking te komen voor een beroepsziekte moet de ingeroepen beroepsactiviteit minstens 7 jaar zijn uitgevoerd voor het verschijnen van de ziekte. De totale dosis van drukbelasting ter hoogte van de tussenwervelschijf L5-S1 moet ten minste gelijk zijn aan 25*106 voor mannen en 17*106 voor vrouwen. Wanneer men de jaarbelasting kent van een bepaalde job, kan men zo ook berekenen na hoeveel jaar men kan erkend worden als beroepsziekte.
Voorbeeld 1: Grondwerkers
Grondwerkers die waterleidingen herstellen gaan in een ploeg van drie personen aan het werk. De man die in de put werkt voert onderstaande taken uit:
| Activiteit | Gewicht | Aantal | Tijd | Duur in u | Drukkracht |
| Schuppen | 5 | 300*3 | 5 | 1,25 | 1700 |
| Schraper tillen | 30 | 6*3 | 2,5 | 0,0125 | 4050 |
| Schraper dragen | 30 | 2*3 | 15 | 0,025 | 3550 |
| Knipper tillen | 50 | 6*3 | 2,5 | 0,0125 | 5550 |
| Knipper dragen | 50 | 2*3 | 15 | 0,025 | 5250 |
Stap 1: Belastende taken (>3,2*10³ of >15 kg met 2 handen of >90° rompbuiging)
Het schuppen gebeurt 300 keer per herstelling. Gemiddeld wordt een gewicht van 5 kg aarde opgetild. De drukkracht van deze taak echter blijft onder de limiet (3200N) om een rugbelastende taak te kunnen zijn. De romp wordt wel meer dan 90° voorovergebogen, waardoor de taak toch weerhouden kan worden. De drukkracht bij een extreme rompbuiging is 1700 N onafhankelijk van het gewicht (zie stap 1). De zware gereedschappen om een waterleiding te kunnen doorknippen worden door één persoon getild en gedragen, vandaar het hoge gewicht.
Stap 2: Belastende dag (>5,5*10³ en >50 tilhandelingen)
Het tillen van de gereedschappen is telkens een korte actie: 2,5 sec. Ze worden over een afstand van 15 meter gedragen, wat 15 sec maakt (1s/m). Bij het schuppen wordt de aarde even stilgehouden en weggegooid. Daarom is dit een middellange actie: 5 sec. De duur in uur is berekend op dagbasis. Er wordt vanuit gegaan dat de grondwerker drie herstellingen per dag kan uitvoeren. Via de formule komt de totale dagdosis op 6,5*10³ Nh, ruim voldoende om een rugbelastende dag te zijn.
Stap 3: Rugbelasting laatste jaar (>625*10³) en over jaren (>25*106)
Uitgaande van 220 werkdagen per jaar ondergaat de grondwerker op jaarbasis een drukbelasting van 1430*10³ Nh. Het jaar voorafgaand aan de rugklachten is de belasting op de rug voldoende hoog om in aanmerking te komen voor het Fonds van Beroepsziekten. Wanneer dit werk 17,5 jaar wordt uitgevoerd wordt, bekomt men de vereiste rugbelasting van 25*106.
Voorbeeld 2: Verzorgenden
Een verpleegster die 80 keer per dag patiënten verplaatst in bed en 40 keer per dag patiënten tilt op de WC of zetel is waarschijnlijk geen uitzondering. Bij de transfers moet bijna het volledige gewicht getild worden. Gemiddeld wordt 80 kg genomen. De verplaatsingen in bed gebeuren best per 2 zodat 40 kg gerekend wordt. Omdat er voorzichtig getild moet worden met mensen, wordt 7,5 sec per handeling gerekend. Onder deze omstandigheden zal de dagdosis 7,7*10³ Nh bedragen, duidelijk een belastende dag voor vrouwen. Na 10 jaar is de totale rugbelasting gelijk aan de limiet van het Fonds van Beroepsziekten.
| Activiteit | Gewicht | Aantal | Tijd | Duur in u | Drukkracht |
| Verplaatsen | 40 | 80 | 7,5 | 0,167 | 3800 |
| Tillen | 80 | 40 | 7,5 | 0,083 | 7800 |