Voor het geknield werken bestaat er geen specifieke wetgeving. Toch is dit een relevant ergonomisch risico. Per 5000 uren geknield of gehurkt werken stijgt immers de kans op knie-artrose met 26%. Dat komt overeen met gedurende drie jaar één uur per dag werken op de knieën.
1. Opsporen (Ergonomie Check)
Werken op de knieën is een heel zichtbaar risico. Het is eigen aan typische beroepen in de landbouw en stratenbouw, waar men lange duur op de knieën werkt. In andere beroepen is het aantal herhalingen van knielen en hurken meer prominent. Vanaf 10x/dag is het de moeite om hierover in overleg te gaan met de medewerkers.
2. Bespreken (Focus Ergonomie)
Het bespreken van de risicofactoren met de medewerkers die geknield werken, gaat vooral over de duur en intensiteit. Daarnaast speelt ook de ondergrond waarop men moet werken een verzwarende rol. Tot slot gaat geknield werken vaak gepaard met andere ongunstige houdingen.
- Duur
- Intensiteit
- Herhaling
- Ondergrond
- Houding
3. Analyseren (WHI)
Er bestaat geen expliciete methode om het risico geknield en gehurkt werken te kwantificeren. Interessante grenswaarden zijn wel te vinden in de WHI methode uit Nederland. Best werkt men niet langer dan 15min aan één stuk door op de knieën en maximaal 30 minuten op dagbasis. De risicoscore voor de herhaling is gebaseerd op EN1005-4.
4. Meten (3D houdingsanalyse)
Geknield werken is eigenlijk werken in een specifieke werkhouding. Deze kan men meten in een 3D houdingsanalyse. In de verwerking van de resultaten kan mijn kijken hoe vaak men de knieën meer dan 60° buigt (frequentie) en hoe lang men in deze houding werkt (duur). Deze parameters kan men dan interpreteren via bovenstaande grenswaarden.
5. Aanpakken (oplossingen)
De meest efficiënte oplossing is het geknield werken uitschakelen. Dat kan door het werk op te hogen of door gereedschap met een langere steel te gebruiken. Het werken in een andere houding is een andere manier van bronaanpak. Indien men toch geknield moet werken kan afwisseling de duur verminderen. Kniebeschermers verlichten dan weer het risico door een zachtere ondergrond.
- Duur: werkhoogte aanpassen of lange steel
- Intensiteit
- Herhaling: afwisseling
- Ondergrond: kniebescherming
- Houding: zittend of liggend
– Werkhoogte aanpassen
Effectieve oplossingen vermijden het geknield en gehurkt werken. Omdat werken op de knieën zich op grondniveau afspeelt, kan het aanpassen van de werkhoogte een oplossing zijn. Een band vervangen kan rechtstaand door de auto op een brug te plaatsen. Straten leggen kan vandaag door machines waarin men de stenen al staand klaarlegt. In de tuinbouw draagt hydrocultuur ook bij tot een betere houding.
– Lange steel
Een andere manier om aan bronaanpak te doen, is het gebruiken van een lange steel. Voor straatstenen zijn er allerlei hulpmiddelen zodat men niet steeds op de knieën moet werken. Dit bestaat eveneens voor het betonvlechten in de bouw. Ook in de landbouw zijn inventieve oplossingen bedacht zoals een slariek. Geknield werken is daarmee verleden tijd.
– Kniebescherming
Een evidente preventiemaatregel bij geknield werken, zijn kniebeschermers. Knielappen nemen lokale piekdrukken weg en verdelen de druk over een groter oppervlak. De totale druk echter op de knieën vermindert niet spectaculair. Men mag van knielappen geen wonderen verwachten. De Europese norm, EN14404, beschrijft verschillende types van kniebescherming.
Losse knielappen kunnen soms snijden in de kniekuil. Om het comfort van knielappen te verbeteren, zijn schelpen met een band rondom het onderbeen interessanter. Knielappen kunnen ook ingewerkt worden in de werkbroek. Zo zijn ze altijd bij de hand. Een matje hoeft men dan weer enkel te gebruiken wanneer nodig. Dat is interessant wanneer men langere tijd in eenzelfde zone werkt op de knieën.
Er bestaan ook specifieke vormen van kniebescherming. voor stratenleggers werd zo een vlijkar ontwikkeld. Een vlijkar heeft ook een zitvlak, waarop men kan steunen. Hoewel de druk op de knieën objectief gezien niet lager was met een vlijkar, vonden stratenmakers het subjectief wel beter aanvoelen.
– Liggend of zittend werken
Een andere oplossing om de geknielde houding te vermijden, is de werkhouding te veranderen. Om te grondgewassen te oogsten of onkruid te wieden, bestaan er ligbedden. Minder belastend voor de knieën en een hogere productiviteit [5]. Het oogsten van gewassen kan ook al zittend gebeuren. Bij tomaten beweegt het karretje vaak over een railsysteem in de serre. Aandachtspunt blijft wel dat de rug of schouders niet extra belast worden.
* Risicoanalyse:
Tillen – trekken en duwen – repetitief werken – staand werken – geknield werken – beeldschermwerk