Creep is een (omkeerbare) vervorming van de ligamenten onder langdurige stress of rek. Het ligament zal dan mee uitrekken of losser worden. De stabiliteit van de rug wordt geborgd door actieve structuren (spieren), passieve structuren (ligamenten) en de neuromusculaire aansturing. Een falen van één van deze systemen kan aanleiding geven tot rugpijn. Bij creep wordt immers de neutrale zone groter of de rug minder gestabiliseerd. Creep blijkt dan ook gerelateerd te zijn aan rugpijn.
Flexie relaxatie fenomeen
Mensen die onkruid uitdoen met de hand, aardbeien plukken,… werken met een sterk of maximaal gebogen rug. Meer rompbuiging leidt tot een toenamen in spieractiviteit. Bij een maximale rompflexie echter valt de spieractiviteit weg. Dat is het flexie relaxatie fenomeen. De ligamenten zorgen dan voor de bewegingsgrens. Door langdurige rek echter op ligamenten ontstaat er “creep”. De ligamenten worden losser en men zal nog verder doorbuigen. Dat kan tot 4° meer zijn. De rug is op die moment ook kwetsbaar voor letsels.
Creep bij submaximale buiging
Dit fenomeen treedt echter ook op bij een submaximale buiging in de rug. Bij een aangehouden statisch gebogen houding zullen de spieren moe worden waardoor de ligamenten mee de stabiliteit gaan verzorgen, maar ook onderhevig zijn aan creep. Na 12 minuten staan met de rug 45° gebogen kan men snel dit fenomeen vaststellen. De rug gaat dan ook wat verder doorbuigen. Op zich klinkt dat niet meteen problematisch. Het probleem is dat creep slechts heel traag hersteld. Na 12 minuten hebben de ligamenten nog steeds niet hun oorspronkelijke lengte terug aangenomen. Dat betekent dat de stabiliteit verzwakt blijft en de spieren moeten compenseren. Het duurt meer dan 24 uur om volledig te herstellen. Dat is het grote verschil met spieren, deze herstellen immers redelijk snel.
Exoskelet
Een exoskelet voor de rug vermindert doorgaans de spieractiviteit in de rug. Vooral bij statische houding komt een exoskelet goed tot zijn recht. De vraag is dan of een exoskelet ook een positief effect heeft op creep. Het is immers een externe veer of elastiek die de rug ondersteunt. Tijdens het vooroverbuigen in de rug slaat de veer energie op. Bij een statisch maximaal gebogen houding zal de veer met die energie de rug ondersteunen. Proefpersonen droegen allen een exoskelet waarbij de ene helft de veer werd geactiveerd en bij de andere niet. Bij een geactiveerd exoskelet zag men dat de maximale rugbuiging gelijk blijft. Dat suggereert dat er een creep optreedt vermits de rug niet verder doorbuigt. De rug behoudt zijn stabiliteit en blijft beschermd tegen letsels.
Micropauzes verminderen creep
Een andere strategie tegen creep zijn micropauzes. Creep herstelt zeer traag. Na 10 minuten zitten, recht staan of wandelen is de lengte van het ligament nog steeds niet hersteld. Een lang herstel na een lang aangehouden rek is niet efficiënt. De strategie van micropauzes is dan de aangehouden rek minder lang te maken zodat er minder creep is en mogelijks ook minder herstel nodig is. Daarvoor werkten proefpersonen vier cycli af met telkens drie minuten staan met maximaal gebogen rug, gevolgd door 12 minuten herstel (rechtstaan). Een andere groep werkte dezelfde tijd, maar na 1 minuut maximale buiging volgde steeds 4 minuten herstel. Daarbij blijken de micropauzes meer effectief, er is op het einde van de rit minder creep. Dit meet men via verschillende parameters: de maximale rompbuiging is kleiner na micropauzes, de hoek op het moment van flexie relaxatie is kleiner en de spiervermoeidheid is minder.
Dynamisch zitten
Creep of kruipeffect treedt ook op bij het statisch zitten. Op een klassieke stoel zit men in een hoek van 90°. Dit zorgt voor een achterwaartse bekkenkanteling en rek op de ligamenten. Zonder rugleuning zal dan creep optreden en zal men verder doorzakken tijdens het zitten. Ook met rugleuning treedt dit fenomeen op. De rugleuning voorkomt dan wel dat men verder doorgezakt gaat zitten, maar de constante rek op de ligamenten maakt ze wel losser. Daardoor wordt de stabiliteit van de rug minder.
Creep kan men voorkomen door een neutrale positie van de rug na te streven en dan regelmatig van houding te veranderen. Vandaar dat men een ergonomische bureaustoel het zitten onder een open hoek dient te stimuleren. De heupen blijven dan hoger dan de knieën, waardoor het bekken minder naar achter kantelt en de rug meer zijn natuurlijke houding bewaart. Ergonomische bureaustoelen zijn ook dynamisch om houdingsafwisseling te stimuleren: actief voorwaarts zonder rugleuning en passief achterwaarts met rugleuning. De bolle vorm van de lage rugsteun die goed past in de holle kromming van de lage rug vermijden immers creep en geven een herstelmoment. Het regelmatig kort rechtstaan uit de bureaustoel, de micropauze, heeft ook een positief effect tijdens het zitten.
Bron: IEA internationaal ergonomiecongres 2024, Jeju, Zuid-Korea