De Codex X.5 Moederschapsbescherming [link] verbiedt het manueel hanteren van lasten gedurende de laatste drie maanden van de zwangerschap. Aangepast werk of een eerdere werkverwijdering is mogelijk op basis van een risicoanalyse tillen van zware lasten. Tijdens de zwangerschap mag men maximaal 10kg tillen.
Risicoanalyse: tillen van zware lasten
De wet rond moederschapsbescherming verplicht de werkgever een risicoanalyse uit te voeren voor een hele lijst risico’s. Daartoe behoort ook het tillen van zware lasten. Vanaf het begin van de zwangerschap mag men maximaal 10kg tillen. Dat is een gezonde richtlijn. Wanneer een zwangere vrouw gewichten van meer dan 10kg tilt aan een frequentie van meer dan 10x per dag, dan is er een duidelijk verhoogd risico op een miskraam en vroeggeboorte. Preventieve maatregelen voor moederschapsbescherming neemt men best zo vroeg mogelijk in de zwangerschap. De laatste 3 maanden is tillen gewoon niet meer toegestaan.
In Nederland zijn er de grenswaarden uit de Arbobeleidsregel 1.42.1 van kracht. Deze stelt dat tijdens de zwangerschap en tot zes maanden erna, de fysieke belasting beperkt dient te blijven. Tijdens de hele zwangerschap geldt eveneens een maximum gewicht van 10kg. Vanaf week 20 wordt dit strenger tot maximaal 10x 5kg.
| Grenswaarden Arbo | |
| Hele zwangerschap | Max. 10 kg |
| Vanaf week 20 | Max. 5kg en max. 10x/dag |
| Vanaf week 30 | Max. 5kg en max. 5x/dag (in België niet toegelaten op het werk) |
Verboden agentia: manueel hanteren van lasten
In bijlage 2 van de codex X-5 Moederschapsbescherming wordt verwezen naar een lijst van verboden agentia voor de zwangere werkneemster en de werkneemster tijdens de lactatie. Naast handenarbeid bij grondwerk is hier ook het manueel hanteren van lasten tijdens de laatste drie maanden opgenomen en gedurende de 9de en 10de week na de bevalling.
Manueel hanteren van lasten is een ruim begrip. Dit omvat het tillen, dragen, trekken en duwen, repetitief werken en het verplaatsen van personen. Medewerkers die dit risico hebben, gaan periodiek op medisch onderzoek. Ze worden dan ook automatisch verwijderd van het werk gedurende de laatste drie maanden van de zwangerschap.
| Criteria voor toekennen risico manueel hanteren van lasten: | |
| Tillen en dragen | Vanaf 3kg en 10x/dag |
| Trekken en duwen | Vanaf 200kg en 10x/dag |
| Repetitief werk | Vanaf 30 handelingen per minuut en 2u/dag |
| Verplaatsen van personen | Altijd |
Andere vormen van fysieke belasting
Buiten de wetgeving rond Moederschapsbescherming zijn er nog andere vormen van fysieke belasting om rekening mee te houden bij het voorzien van aangepast werk of aangepaste werktijden. Volgende richtlijnen hanteert men in Nederland:
| Risicobeoordeling | |
| Staan (ter plaatse) | Max. 2 uur/dag vanaf 20 weken Max. 1 uur/dag vanaf 30 weken |
| Hurken / knielen | Max. 25x/dag vanaf 20 weken Max. 10x/dag vanaf 30 weken |
| Wandelen | Max. 3 uur/dag vanaf 20 weken Max. 2 uur/dag vanaf 30 weken |
| Trappen | Max. 5 keer/dag, 15 treden |
Ook zittende beroepen vragen aandacht. In combinatie met globale lichaamstrillingen is een maximale trillingswaarde van 0,5m/s² aangewezen. Deze wettelijke actiewaarde kan niet overschreden worden voor zwangere collega’s. Voor beeldschermwerkers is het dan weer interessant om afwisseling te voorzien in houding en beweging. Een zit-sta tafel doorbreekt het zitten, een zitbal laat een andere zithouding toe.
Zwangerschap:
Tillen tijdens zwangerschap – trillingen tijdens zwangerschap – werken tijdens zwangerschap
* Wetgeving ergonomie:
Wetgeving ergonomie – algemene bepalingen – beeldschermwerk – manueel hanteren van lasten – werk- en rustzitplaatsen – arbeidsplaatsen – thermische omgeving – trillingen – moederschapsbescherming – machine verordening