Daglicht is een combinatie van alle kleuren van de regenboog. Kunstlicht probeert dit na te bootsen en daarvoor worden tegenwoordig steeds vaker LED lampen gebruikt. LED is de standaard in fabriekshallen geworden omwille van zijn duurzaamheid en efficiëntie, maar ook alle platte beeldschermen hebben als achtergrondverlichting LED. Typisch hierbij is dat vooral de blauwe component van het licht veel sterker is. Blauw licht heeft echter een effect op ons bioritme en onze ogen.
Tablets en smartphones voor het slapen gaan
Waak-slaap ritme wordt verstoord
Nog even voor het slapen gaan de mails checken, chatten op Facebook, of gewoonweg werken,… het blijkt geen goed idee. Het blauwe licht van het scherm onderdrukt de productie van melatonine, het slaaphormoon. Deze stof regelt ons bioritme of het waak-slaap ritme. Naar de avond toe wordt het donkerder en wordt melatonine aangemaakt. Daardoor worden we slaperig.
Blauw licht zorgt dat er minder melatonine wordt aangemaakt en de alertheid verhoogt. Werken op een computer (LED scherm) voor het slapen gaan, maakt dat men zich minder slaperig voelt en beter geconcentreerd is [1]. Dat gaat echter ten koste van de slaap. Een boek lezen zorgde bijvoorbeeld voor een betere nachtrust vergeleken met een eReader. Lezen op een tablet gaat gepaard met later inslapen en de volgende ochtend is men minder alert [2].
Minder uitgerust
Ook bij de kamerverlichting dat meer blauw licht bevat, zijn de effecten vooral de dag erna zichtbaar. Wie de avond ervoor 2 uur blootgesteld was aan blauw licht, vertoonde ’s morgens meer slaperigheid en een lager energiemetabolisme tijdens het ontbijt [3]. Dat leidt op school of op het werk dan weer tot minder productiviteit of een minder goed geheugen. Op de moment zelf voelt men dat uiteraard niet. Integendeel, men voelt zich meer alert, maar de gevolgen komen later.
Blauw licht filteren
Daarom zijn er verschillende apps te vinden, die men op zijn tablet of smartphone kan installeren om het blauwe licht te filteren. Ook brillen met glazen die geen blauw licht doorlaten of glazen met gele tint, blijken effectief om het slaaphormoon normaal te laten werken na twee uur werken op een tablet. Voor een kortere periode is er geen effect [4]. Na één uur was ook met het programma’tje f.lux op de tablet geen relevant verschil te vinden. Dit past de helderheid van het scherm aan aan het daglicht en filtert de blauwe tint [5].
Computerwerk overdag
Toch wordt blauw licht ook gebruikt als lichttherapie bij mensen die last hebben van winterblues of oudere mensen met slaapproblemen [6]. In donkere dagen onderdrukt het blauwe licht de aanmaak van melatonine waardoor een dipje wordt tegengegaan. Ook bij beeldschermwerkers wordt een verhoogde alterheid en productiviteit vastgesteld, wanneer ze overdag worden blootgesteld aan blauw licht . Dat klinkt positief… Toch blijkt er meer slijtage van de ogen na intense blootstelling aan blauw licht van computers, smartphones en TV’s. [7,8].
Nachtwerk
Schadelijk op lange termijn
Vermits LED verlichting meer en meer toegepast wordt in fabriekshallen, zullen de operatoren tijdens de nacht ook meer blootgesteld zijn aan blauw licht. Op korte termijn klinkt dit goed omdat de slaap wordt uitgesteld en de alertheid verhoogt. Dat leidt tot betere prestaties. Probleem is dat het natuurlijke bioritme langdurig verstoord wordt, wat leidt tot allerlei gezondheidsklachten. Nachtwerk gaat gepaard met meer kanker, diabetes, obesitas, hartaandoeningen, cognitieve en affectieve beperkingen, vroegtijdig verouderen omdat het natuurlijk dag-nacht ritme constant verstoord wordt. Blauw licht versterkt dit effect alleen maar en is op lange termijn niet gunstig [9].
Blue blockers
Bij nachtwerkers zijn ook reeds gunstige resultaten gevonden voor brillen die het blauwe licht blokkeren. Twee weken lang droegen de werknemers overdag deze bril vanaf het einde van hun nachtshift tot 16 uur. Na twee weken sliepen ze een half uur per nacht meer, verbeterde de slaapefficiëntie en werd de slaap minder onderbroken. Brillen met “blue-blockers” verbeterden de slaap overdag. Op het einde van de week bleek de waakzaamheid dan ook beter [11]. Een betere slaap door een gecontroleerde blootstelling aan licht en blokkeerden brilglazen heeft een positief effect op de algemene gezondheid [12].
Bronnen:
[1] Cajochen C, Frey S, ea. 2011 Evening exposure to a light-emitting diodes (LED)-backlit computer screen affects circadian physiology and cognitive performance. J Appl Physiol 110 (5): 1432-1438.
[2] Chang A, Aeschbach D, ea. 2015 Evening use of light-emitting eReaders negatively affects sleep, circadian time, and next-morning alertness. Proc Natl Acad Sci 112 (4): 1232-7.
[3] Kayaba M, Iwasyama K, ea. 2014 The effect of nocturnal blue light exposure form light-emitting diodes ono wakefulness and energy metabolism the following morning. Environ Health Prev Med. 19 (5): 354-61.
[4] Wood B, Rea MS, ea. 2013 Light level and duration of exposure determine the impact of self-luminous tablets on melatonin suppression. Appl Ergon 44 (2): 237-240.
[5] Heath M, Sutherland C, ea. 2014 Does one hour of bright or short-wavelength filtered tablet screenlight have a meaningful effect on adolescent’s pre-bedtime alertness, sleep, and daytime functioning? Chronobiol Int 31 (4): 496-505.
[6] Figueiro MG, Plitnick B, ea. 2014 Pulsing blue light through closed eyelids: effects on acute melatonin suppression and phase shifting of dim light melatonin onset. Nat Sci Sleep 2 (6):149-56.
[7] Jaadane I, Boulenguez P, ea. 2015 Retinal damage induced by commercial light emitting diodes (LED). Free Radic Biol Med. S0891
[8] Kuse Y, Ogawa K, ea. 2014 Damage of photoreceptor-derived cells in culture induced by light emitting diode-derived blue light. Sci Rep 9 (4): 5223.
[9] Bonmati-Carrion MA, ea. 2014 Protecting the melatonin rhytm through circadian healthy light exposure. Int J Mol Sci 15 (12): 23448-500.
[10] Figueiro MG, Sahin L, ea. 2015 Light at night and measures of alertness and performance: implication for shift workers. Biol Res Nurs.
[11] Sasseville A, Benhaberou-Brun D, ea. 2009 Wearing blue-blockers in the morning could improve sleep of workers on a permanent night schedule: a pilot study. Chronobiol Int 26 (5): 913-25.
[12] Neil-Sztramko SE, Pahwa M, ea. 2014 Health-related interventions among night shift workers: a critical review of the literature. Scand J Work Environ Health. 40 (6): 543-56.